Najdluzszy tekst :D

[HubPlayGames]

Hyhy, sam pisalem! XD

[lucca987]

Adam Henryk Małysz (ur. 3 grudnia 1977 w Wiśle) – polski skoczek narciarski, kombinator norweski, multimedalista olimpijski, najbardziej utytułowany zawodnik w historii indywidualnych konkursów mistrzostw świata w skokach narciarskich[3], najlepszy polski sportowiec pierwszej dekady XXI wieku[4][5][6], kierowca rajdowy.

Jeden z najbardziej utytułowanych skoczków narciarskich w historii. Czterokrotny medalista olimpijski, czterokrotny indywidualny mistrz świata, czterokrotny (w tym trzykrotny z rzędu) zdobywca Pucharu Świata, zwycięzca 39 konkursów Pucharu Świata, triumfator Turnieju Czterech Skoczni, trzykrotny zwycięzca Turnieju Nordyckiego, trzykrotny triumfator Letniego Grand Prix, zwycięzca Turnieju Czterech Narodów, zdobywca Pucharu KOP, dwudziestojednokrotny zimowy mistrz Polski[7], osiemnastokrotny letni mistrz Polski, były rekordzista Polski (230,5 m) i były współrekordzista świata w długości skoku narciarskiego (225 m). Czterokrotnie wybierany najlepszym sportowcem Polski. Trzykrotnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne osiągnięcia sportowe Orderem Odrodzenia Polski[8]. Honorowy obywatel miasta Zakopanego. Po sezonie 2010/2011 zakończył karierę skoczka narciarskiego a następnie rozpoczął starty w rajdach terenowych. W 2012 zdobył tytuł międzynarodowego rajdowego mistrza Polski i Czech[9]. Trzykrotnie uczestniczył w Rajdzie Dakar. W kwietniu 2013 odniósł pierwsze w karierze kierowcy rajdowe zwycięstwo.

We wszystkich 349 startach w Pucharze Świata w latach 1995–2011 zdobył łącznie 13070 punktów, punktując 307 razy, a 198 razy plasując się w pierwszej dziesiątce[10][11].

Zawodnika tego cechowało mocne odbicie z progu i bardzo niska pozycja po jego przejściu[12].

W latach 1995 oraz 1999-2004 skakał na nartach słoweńskiej marki Elan (w międzyczasie w latach 1997-1998 skakał na nartach francuskiej marki Rossignol), potem, do końca kariery, skakał na nartach austriackiej marki Fischer.

W Wiśle znajduje się skocznia duża HS134 nazwana imieniem Adama Małysza.Adam Małysz urodził się 3 grudnia 1977 w Wiśle jako syn Jana i Ewy z domu Szturc (pobrali się w 1974); ma starszą siostrę Iwonę (ur. 1975).

Pierwszy skok oddał w wieku sześciu lat, w 1983 r. W 1992 r. ukończył Szkołę Podstawową nr 4 w Wiśle Głębcach. Trzy lata później w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Ustroniu zdobył zawód (specjalizacja: blacharz-dekarz). W 2010 roku zdał maturę i uzyskał wykształcenie średnie. Zna język niemiecki.

16 czerwca 1997 ożenił się z Izabelą Polok (ur. 4 grudnia 1978). Ślub odbył się w ewangelickim kościele św. Piotra i Pawła w Wiśle (Adam jest ewangelikiem, Izabela – katoliczką). 31 października tego samego roku urodziła się ich córka, Karolina.

1 kwietnia 2007 otworzył galerię trofeów. Znajdują się w niej wszystkie najważniejsze medale i puchary, w tym Kryształowe Kule za triumfy w Pucharze Świata. Galeria znajduje się w budynku Fundacji Izabeli i Adama Małyszów w Wiśle.

Przebieg kariery[edytuj]
Narciarskie tradycje były w rodzinie Małysza od dawna. Jego pradziadek miał własną skocznię, na której beskidzcy zawodnicy osiągali odległości w granicach pięćdziesięciu metrów. Ojciec był kierowcą w Klubie Sportowym Wisła, a wuj – Jan Szturc, najpierw skoczkiem, kombinatorem i piłkarzem, a po zakończeniu kariery – trenerem klubowym. Właśnie za namową ojca i wuja w wieku sześciu lat rozpoczął treningi narciarskie[13].

Kariera w kombinacji norweskiej[edytuj]
Pierwszy skok Małysz oddał w wieku 6 lat na obiekcie K-17 w Wiśle-Centrum. Po lądowaniu na 7 metrze doszło do upadku, ponieważ buty Małysza miały zbyt duży rozmiar[14].

18 stycznia 1991 wystąpił w mistrzostwach TOZN na Maleńkiej Krokwi. Rok później wziął udział w drużynowych mistrzostwach Polski młodzików w kombinacji norweskiej. 1 stycznia 1993 w Oberstdorfie, w wieku 15 lat, zadebiutował w Pucharze Świata w kombinacji norweskiej (razem z Łukaszem Kruczkiem), zajmując dalekie miejsce. W tym samym roku, jako junior młodszy został jednak brązowym medalistą mistrzostw Polski juniorów w skokach, a rok później – jeszcze jako junior – mistrzem kraju seniorów na Średniej Krokwi i wicemistrzem na Wielkiej Krokwi w Zakopanem. W tym samym roku debiutował na mistrzostwach Polski seniorów w skokach. Zajął tam 14. miejsce.

W dniach 2-3 stycznia 1994 wziął udział w drużynowych zawodach Pucharu Świata w dwuboju w Oberwiesenthal. 30 stycznia zajął 46. miejsce w konkursie skoków podczas Mistrzostw Świata Juniorów 1994 w Breitenwang. Zdobył także indywidualne, parowe i drużynowe mistrzostwo Polski juniorów młodszych w kombinacji na zawodach odbywających się w dniach 25-27 marca 1994[15].

Kariera w skokach narciarskich[edytuj]
1994/1995[edytuj]
Jesienią 1994 – pod wpływem sugestii trenera Szturca – zdecydował się zarzucić kombinację norweską i poświęcić się tylko skokom narciarskim. W tym samym roku trafił do kadry narodowej polskich skoczków, prowadzonej wówczas przez Czecha Pavla Mikeskę. 9 grudnia na Srednjej velikance w Planicy zadebiutował w Pucharze Świata, zajmując w kwalifikacjach do konkursu głównego 55. miejsce i nie awansując do niego[16].

Pierwszy występ Adama Małysza w zawodach Pucharu Świata miał miejsce 4 stycznia 1995 na Bergisel w Innsbrucku. Podczas tego konkursu zajął 17. miejsce, co dało mu pierwsze w karierze punkty do klasyfikacji tego cyklu. Nie startował w pozostałych konkursach Turnieju Czterech Skoczni i w jego końcowej klasyfikacji zajął 55. miejsce. W tym samym sezonie jeszcze cztery razy zajął miejsce w czołowej trzydziestce konkursu PŚ. 14 stycznia w Engelbergu zajął 27. lokatę, dzięki czemu zdobył cztery punkty do klasyfikacji. Podczas konkursu na Lugnet w Falun (4 lutego) został sklasyfikowany na 23. miejscu. Dzień później na tej samej skoczni był 28. W sezonie 1994/1995 po raz ostatni punktował 12 lutego na Holmenkollbakken w Oslo, gdzie był 20. W łącznej klasyfikacji Adam Małysz uplasował się na 51. miejscu z dorobkiem 40 punktów.

1 marca 1995 wystąpił na mistrzostwach świata juniorów w Gällivare gdzie zajął 10. miejsce[17]. Później wystartował także w seniorskim czempionacie w kanadyjskim Thunder Bay, gdzie był 10. i 11.

1995/1996[edytuj]
Podczas debiutu w Letniej Grand Prix Adam Małysz zajął 66. miejsce. Wziął udział w tylko jednym konkursie, w którym został sklasyfikowany na 42. pozycji[18], nie kwalifikując się do finałowej serii[a].

Sezon zimowy 1995/1996 Adam Małysz rozpoczął od 12. miejsca w Lillehammer. Sześć dni później w Villach był 22. 16 grudnia na skoczni w Chamonix zajął 21. lokatę. 28 grudnia w Oberhofie uplasował się na 11. miejscu.

W TCS wziął udział w trzech spośród czterech konkursów. 30 grudnia na Schattenbergschanze w Oberstdorfie zajął 18. miejsce, 1 stycznia na Große Olympiaschanze w Garmisch-Partenkirchen był 16. a 4 stycznia w Innsbrucku zajął jedenastą lokatę. Cały Turniej zakończył na 28. miejscu.

13 stycznia w Engelbergu Małysz pierwszy raz w karierze zajął miejsce w czołowej dziesiątce zawodów Pucharu Świata. Był wówczas dziewiąty. Dzień później na tej samej skoczni zajął ósmą lokatę; podobnie 20 stycznia na normalnej skoczni w Sapporo. 21 stycznia na skoczni Ōkurayama w tym mieście był 23. Podczas konkursów na zakopiańskiej Wielkiej Krokwi był dziewiąty i szósty (ex aequo z Espenem Bredesenem). 10 lutego na skoczni Kulm w Tauplitz[b] Małysz zajął ósme miejsce, pierwszy raz w karierze punktując na skoczni mamuciej. Dzień później na tej samej skoczni był osiemnasty. Po połączeniu punktacji obu konkursów zaliczanych do mistrzostw świata w lotach Polak znalazł się na 14. pozycji. 17 lutego podczas konkursu PŚ na skoczni w Iron Mountain zajął dziewiątą lokatę.


Rozbieg starej Holmenkollen, gdzie Adam Małysz odniósł pierwsze w karierze zwycięstwo w PŚ.
Dzień później na tym obiekcie pierwszy raz w karierze stanął na podium zawodów Pucharu Świata. Zajął drugą lokatę, przegrywając jedynie z Masahiko Haradą, który wyprzedził Małysza o 37,2 pkt. Było to pierwsze pucharowe podium reprezentanta Polski od 1987 roku. 28 lutego na normalnej skoczni w Kuopio zajął 13. lokatę. W Lahti natomiast po raz drugi w karierze stanął na podium zawodów Pucharu Świata. Tym razem był trzeci, przegrywając tylko z Haradą i Miką Antero Laitinenem. Dwa dni później na mniejszej skoczni był czwarty. Nie pojechał na konkursy lotów do Harrachova, lecz wybrał się do Falun, gdzie na Lugnet wygrał konkurs Pucharu Kontynentalnego[19]. Tydzień później na tej skoczni zajął drugą lokatę w PŚ, tuż za Primožem Peterką.

17 marca 1996 w Oslo, w ostatnim konkursie Pucharu Świata w tamtym sezonie, Adam Małysz zwyciężył pierwszy raz w swojej karierze. Tego samego dnia karierę zakończył Niemiec Jens Weißflog, wieloletni idol Małysza. W związku z tym, przez wielu komentatorów i kibiców konkurs ten nazywany był "zmianą warty"[16]. Było to pierwsze pucharowe zwycięstwo reprezentanta Polski od 1986 roku. W końcowej klasyfikacji PŚ w tym sezonie Małysz zajął siódme miejsce.

1996/1997[edytuj]
W Letniej Grand Prix Adam Małysz został sklasyfikowany na szóstym miejscu. Nie skakał w pierwszym z konkursów, 18 sierpnia w Trondheim. Trzy dni później na Hans-Renner-Schanze w Oberhofie stanął na najniższym stopniu podium, tuż za Miką Laitinenem i Ari-Pekka Nikkolą. 25 sierpnia na Adlerschanze w Hinterzarten Małysz ponownie był trzeci, ponownie za Nikkolą i Laitinenem. 28 sierpnia na skoczni w Predazzo uplasował się na 18. lokacie. 1 września podczas ostatniego konkursu LGP w Stams Małysz zajął ostatnie, 49. miejsce po skoku na 62 metry. Jesienią skakał także w PK w Hakubie (był tam na 4. i 2. miejscu[20]).

W sezonie zimowym 1996/1997 Małysz pierwszy raz punktował 30 listopada na skoczni w Lillehammer. Zajął tam 28. miejsce. Podczas konkursu na Ruce w Kuusamo 7 grudnia był 19. Dzień później na tej samej skoczni uplasował się na trzynastym miejscu. 15 grudnia w Harrachovie zajął czwarte miejsce, tuż za Primožem Peterką, Andreasem Goldbergerem i Kristianem Brendenem.

Podczas Turnieju Czterech Skoczni 1996/1997 Adam Małysz startował we wszystkich czterech konkursach. Podczas inauguracyjnego konkursu w Oberstdorfie zajął 22. miejsce. W noworocznym konkursie w Ga-Pa był 12. 4 stycznia na Bergisel pierwszy raz zajął miejsce w czołowej dziesiątce konkursu Turnieju Czterech Skoczni – był szósty. Dwa dni później na Paul-Ausserleitner-Schanze w Bischofshofen pierwszy raz stanął na podium w konkursie TCS, przegrywając jedynie z Dieterem Thomą. Cały Turniej zakończył na ósmej pozycji.

11 stycznia w Engelbergu skoczek z Wisły stanął na najniższym stopniu podium. Dzień później na tej samej skoczni był 17. 18 stycznia na normalnej skoczni w Sapporo drugi raz w karierze zwyciężył w zawodach Pucharu Świata. Dzień później na dużej skoczni w tym mieście był 24. 26 stycznia w Hakubie ponownie odniósł zwycięstwo. Podczas następnych dwóch konkursów na Kulm w Tauplitz (8 i 9 lutego) był 47. i 26.

Na mistrzostwach świata w Trondheim zajął 14. miejsce na normalnej i 36. na dużej skoczni. Był też 10. w konkursie drużynowym.

Po powrocie do zawodów PŚ w konkursie na skoczni w Lahti zajął szesnastą lokatę. Na Puijo w Kuopio był czternasty, a na skoczni Lugnet w Falun zajął piątą pozycję, przegrywając tylko z Primožem Peterką, Dieterem Thomą, Hiroya Saitō i Håvardem Lie. Trzy dni później na Holmenkollbakken w Oslo Małysz był dziewiętnasty. Turniej Skandynawski ukończył na piątym miejscu.

W konkursach w Planicy Małysz już nie wystąpił. W końcowej klasyfikacji Pucharu Świata zgromadził łącznie 612 punktów, co dało mu dziesiąte miejsce.

1997/1998[edytuj]
W 1997 roku Adam Małysz zajął 21. miejsce w Letniej Grand Prix w skokach narciarskich na igelicie. Wyprzedził wówczas o jedno miejsce Wojciecha Skupnia. Podczas pierwszego z konkursów, 14 sierpnia na skoczni w Courchevel Małysz był 23. Trzy dni później na skoczni w Trondheim nie wystartował. 24 sierpnia podczas konkursu w Hinterzarten zajął najwyższe w cyklu GP miejsce ósme. 27 sierpnia w Predazzo został sklasyfikowany na 23. pozycji. Podczas konkursu na skoczni Stams (31 sierpnia) zajął 18. lokatę. Łącznie Małysz zdobył 61 punktów, 7 punktów mniej od wyprzedzającego go bezpośrednio Kenta Johanssena. Stanął także na podium po konkursie PK w Velenje, w którym znalazł się na drugim miejscu[21].

Sezon 1997/1998 to najgorszy okres w karierze Adama Małysza. Tylko kilka razy zdobywał on punkty Pucharu Świata. Sezon Pucharu Świata zaczął od startów w Lillehammer gdzie zajął w obu konkursach odległe miejsca (odpowiednio 44. i 42.). Pierwsze punkty w Pucharze Świata zdobył 6 grudnia na skoczni w Predazzo, gdzie był 21. Dwa dni później w Villach zajął 31. miejsce, nie zdobywając ani jednego punktu do klasyfikacji. 12 grudnia w Harrachovie zdobył dziesięć punktów do Pucharu Świata, zajmując 21. miejsce w konkursie. Podczas konkursów na skoczni w Engelbergu (20 i 21 grudnia) dwa razy uplasował się na 28. miejscu.

W Turnieju Czterech Skoczni Małysz tylko raz zakwalifikował się do finałowej serii zawodów. W pierwszym konkursie, w Oberstdorfie zajął 41. miejsce. 1 stycznia w konkursie na Große Olympiaschanze zajął najwyższe w całym Turnieju, 24. miejsce. Trzy dni później w Innsbrucku był 46. wyprzedzając tylko Roara Ljøkelsøya, Takanobu Okabe, Jussiego Hautamäkiego i Simona Ammanna. W Bischofshofen, w ostatnim z konkursów, zajął 33. miejsce. W całym Turnieju ostatecznie uplasował się na 30. miejscu.

Potem jeszcze tylko dwa razy zdobywał pucharowe punkty. 17 stycznia na Wielkiej Krokwi w Zakopanem był 23., a dzień później na tej samej skoczni 29. Porażką zakończył się występ na olimpiadzie w Hakubie/Nagano – 51. miejsce na skoczni K-90 oraz 52. na K-120. W konkursie drużynowym zajął 8. miejsce.

„
Dla mnie to były bardzo ciężkie igrzyska. (…) Wszyscy mieli nadzieje, że może w ostatniej chwili forma nadejdzie. Ale ja wiedziałem, że raczej nic z tego. Były to już czasy kryzysu i nieporozumień z trenerem Mikeską. Samych zawodów nie pamiętam zbyt szczegółowo i nie ukrywam, że dobrze mi z tym, gdyż wypadłem na nich bardzo słabo, by nie powiedzieć – tragicznie. Zająłem miejsca w szóstej dziesiątce. Tego już nie można nazwać nawet dramatem. Psułem skok za skokiem. Nic mi nie wychodziło. Równie dobrze mógłbym być wtedy przedskoczkiem, a nie olimpijczykiem.

”
— Adam Małysz, [22]
Po igrzyskach olimpijskich wystartował jeszcze w dwóch konkursach lotów w Vikersund. W pierwszym konkursie porannym 1 marca ograniczonym do jednej serii zajął 48. miejsce, w drugim konkursie tego samego dnia zajął 55. miejsce – najgorsze w historii występów Adama Małysza w Pucharze Świata. Ostatecznie sezon Adam Małysz zakończył na 57. miejscu, zdobywając razem 43 punkty.

Po sezonie skoczek miał zamiar zakończyć karierę.

1998/1999[edytuj]
W trakcie sezonu 1998/1999 Adam Małysz wciąż poważnie myślał o zakończeniu kariery sportowej i podjęciu pracy w wyuczonym zawodzie dekarza[23].

W pierwszej części sezonu 1998/1999 Adam Małysz nie wystąpił ani razu. Pierwszy start w sezonie miał miejsce dopiero podczas Turnieju Czterech Skoczni. W nim Małysz ani razu nie awansował do drugiej serii. 30 grudnia w Oberstdorfie był najbliżej awansu, na 34. miejscu. Poza tym, w konkursach w Innsbrucku (3 stycznia) i Bischofshofen (6 stycznia) zajął 40. pozycję. Do konkursu na skoczni w Garmisch-Partenkirchen (1 stycznia 1999) nie zakwalifikował się. Turniej zakończył ostatecznie na 43. pozycji.

16 stycznia na Wielkiej Krokwi w Zakopanem uplasował się na 27. miejscu. Dzień później na tej samej skoczni był 23. Na Ōkurayamie w Sapporo był 19. i 31. 29 stycznia w Willingen Małysz zdobył pięć punktów do klasyfikacji Pucharu Świata po zajęciu 26. miejsca w pierwszym z konkursów. W drugim był 40. i nie zdobył punktów do klasyfikacji. Na mistrzostwach świata w Ramsau był 37. na skoczni dużej i 27. na normalnej.

6 marca na normalnej skoczni w Lahti zajął najwyższe w sezonie, 17. miejsce. Trzy dni później w Trondheim zajął miejsce poza czołową trzydziestką, trzydzieste ósme. 11 marca na Lugnet w Falun uplasował się na 24. pozycji. 14 marca na skoczni Holmenkollbakken w Oslo zajął 27. lokatę. W klasyfikacji końcowej Turnieju Nordyckiego był szesnasty.

Podczas ostatniego weekendu sezonu w Planicy Adam Małysz zajmował kolejno: 35., 28. i 30. pozycję. Sezon zakończył na 46. miejscu z ilością 58 punktów.

1999/2000[edytuj]
W 1999 roku Małysz w generalnej klasyfikacji LGP zajął 54. miejsce. Jedynie 11 września w Hakubie zakwalifikował się do drugiej serii konkursu, gdzie zajął 29. miejsce. W Hinterzarten i Sapporo uplasował się kolejno na 46. i 43. miejscu. W konkursach w Courchevel i Stams nie skakał. Stanął za to na drugim stopniu podium na Średniej Krokwi podczas konkursu Pucharu Kontynentalnego, przegrywając jedynie z Dirkiem Elsem[24].

Sezon 1999/2000 był przełomem w karierze Adama Małysza. Nowe metody szkoleniowe oraz współpraca z psychologiem Janem Blecharzem i fizjologiem Jerzym Żołądziem przyniosły na tyle dobre efekty, że zaczął uzyskiwać punktowane miejsca w zawodach. Był 19 razy w czołowej trzydziestce zawodów Pucharu Świata i zajął 28. miejsce w generalnej klasyfikacji.

Podczas inauguracji sezonu 99/00 Pucharu Świata, 28 listopada w Kuopio Adam Małysz zajął 38. miejsce i nie zdobył punktów do klasyfikacji. 4 grudnia w Predazzo zakwalifikował się do drugiej serii zawodów, zajmując 26. pozycję. Dzień później na tej samej skoczni był 23. 12 grudnia na średniej skoczni w Villach był 28. 18 grudnia na Wielkiej Krokwi w Zakopanem zajął trzynastą lokatę. Na drugi dzień był 38.

W Turnieju Czterech Skoczni zajął 31. miejsce. Nie startował w pierwszym z konkursów, w Oberstdorfie, gdyż nie przeszedł kwalifikacji. 1 stycznia 2000 na skoczni w Garmisch-Partenkirchen był 17. Dwa dni później w Innsbrucku zajął 26. pozycję, a 6 stycznia w Bischofshofen – 46.

Po zakończeniu turnieju Małysz nie zdobywał punktów Pucharu Świata aż do 26 stycznia, kiedy to zajął 25. lokatę na skoczni w Hakubie. Podczas weekendu na skoczni w Willingen (5-6 lutego) Adam Małysz był kolejno 24. i 25. Najwyższe w sezonie miejsce zajął 26 lutego na skoczni w Iron Mountain, gdzie był czwarty, przegrywając jedynie z Martinem Schmittem, Tommym Ingebrigtsenem i Stefanem Horngacherem. Dzień później na tej samej skoczni był 22.

Podobnie 4 marca na dużej skoczni w Lahti. Następnego dnia na tej samej skoczni uplasował się na 27. miejscu. 10 marca w konkursie na skoczni w Trondheim został sklasyfikowany na 21. pozycji. Dwa dni później na skoczni Holmenkollbakken w Oslo uplasował się na dwunastym miejscu. Turniej Nordycki ukończył na 20. miejscu.

Podczas ostatniego w sezonie konkursu, 19 marca na Velikance w Planicy zajął siódme miejsce. Przegrał wówczas tylko ze Svenem Hannawaldem, Janne Ahonenem, Andreasem Goldbergerem, Tommym Ingebrigtsenem, Noriakim Kasaim i Kazuyoshim Funakim. Pobił wtedy swój rekord życiowy; od tamtej pory wynosił on 191,5 metra. Adam Małysz ostatecznie został sklasyfikowany w PŚ na 28. miejscu, zdobywając razem 214 punktów. W MŚ w lotach w Vikersund znalazł się na 16. miejscu.

2000/2001[edytuj]
W Letniej Grand Prix 2000 "Orzeł z Wisły" zajął 19. miejsce w klasyfikacji generalnej, uzyskując 93 punkty. W pięciu konkursach znalazł się w finale. 12 sierpnia w Villach uplasował się na czwartej pozycji. W Hakubie (K-120) skoczył 101,5 i 94,5 metra, obejmując 24. miejsce. Pięć dni później na tej samej skoczni poszybował na odległość 114 metrów i zajął 20. lokatę. W Sapporo był dwunasty, skacząc 113,5 i 117,5 metra. Wygrał ponadto konkurs PK w Oberstdorfie.

Sezon 2000/2001 rozpoczął się 23 listopada kwalifikacjami do konkursu na skoczni Puijo w Kuopio. Wygrał je Małysz, lecz został zdyskwalifikowany za zbyt długie narty, przez co w inauguracyjnym konkursie sezonu nie wystąpił[25]. Wynik ten był jednak zapowiedzią sukcesów, jakie już wkrótce miały czekać Polaka. Zanim jednak do nich doszło, odbyły się dwa kolejne konkursy w Kuopio, oba w bardzo niestabilnych warunkach atmosferycznych. W pierwszym z nich, złożonym tylko z jednej serii 2 grudnia Małysz zajął najniższe w sezonie, 26. miejsce. Podczas drugiego z konkursów na tej skoczni, 3 grudnia był jedenasty, notując znaczny awans po drugim skoku. Później z powodu zbyt wysokich jak na grudzień temperatur i braku śniegu, odwołano pięć konkursów Pucharu Świata i skoczkowie do rywalizacji powrócili dopiero na Turniej Czterech Skoczni.


Skocznia w Bischofshofen, miejsce triumfu Małysza w 2001.
Adam Małysz wygrał Turniej Czterech Skoczni jako pierwszy reprezentant Polski w historii. 29 grudnia 2000 roku na skoczni w Oberstdorfie zajął czwarte miejsce. W noworocznym konkursie w Garmisch był trzeci, przegrywając tylko z Kasaim i Dmitrijem Wasiljewem. W konkursie tym ustanowił też rekord skoczni Große Olympiaschanze (129,5 metra), który nie został pobity aż do jej zburzenia i zbudowania nowej w 2007. Pozostałe dwa konkursy (4 stycznia w Innsbrucku i 6 stycznia w Bischofshofen) Małysz wygrał, w obu uzyskując kilkadziesiąt punktów przewagi nad drugim zawodnikiem. W Innsbrucku wyprzedził Janne Ahonena o 44,9 punktów, a w Bischofshofen wyprzedził go o 31,9 punktów. Zwyciężył w całym turnieju z przewagą ponad 100 punktów nad drugim zawodnikiem, czyniąc to jako pierwszy i dotąd jedyny skoczek w historii[26]. Zebrał także jako pierwszy skoczek w historii ponad 1000 pkt. w czterech konkursach. Adam Małysz podczas TCS 2000/2001 wygrał też kwalifikacje do każdego z czterech konkursów, dzięki czemu w każdym z nich startował z numerem 1.[27]

W tydzień po zakończeniu turnieju skoczkowie pojechali do czeskiego Harrachova, gdzie w dniach 13-14 stycznia odbyły się dwa konkursy na skoczni mamuciej. W obydwu Polak zwyciężył. Tamtego weekendu kilkakrotnie bił rekordy Polski w długości skoku narciarskiego. Ostatecznie, po zakończeniu zawodów rekord ten wynosił 212 metrów. 20 stycznia w Park City ponownie odniósł zwycięstwo w zawodach Pucharu Świata. Przed wyjazdem na zawody Pucharu Świata do Japonii Adam Małysz został liderem klasyfikacji PŚ. 24 stycznia w Hakubie stracił koszulkę lidera na rzecz Martina Schmitta. W zawodach zajął wówczas ósme miejsce po upadku na zeskoku. Zdaniem Małysza, powodem upadku było sztuczne oświetlenie, przy którym nie czuł on się komfortowo. Żółtą koszulkę odzyskał już podczas następnych zawodów Pucharu Świata – 27 stycznia w Sapporo, gdzie odniósł triumf po raz szósty w sezonie. Dzień później na tej samej skoczni odniósł siódme zwycięstwo. 3 lutego w konkursie na skoczni w Willingen Małysz po pierwszej serii zajmował ósme miejsce. W drugiej turze skoczył jednak 151,5 metra (na skoczni K120) i dzięki temu awansował na drugą pozycję, przegrywając jedynie z Ville Kantee. Wynik uzyskany w drugiej kolejce przez Adama Małysza (151,5 m) był wówczas nieoficjalnym rekordem świata na dużej skoczni i został poprawiony o pół metra cztery lata później przez Janne Ahonena. Następnego dnia na tej samej skoczni po raz kolejny w sezonie triumfował, osiągając 36,5 punktów przewagi nad drugim skoczkiem w zawodach, Risto Jussilainenem oraz otrzymując za dwa 142,5-metrowe skoki notę 316 pkt., najwyższą jaką do tamtej chwili przyznano na skoczniach mniejszych niż mamucie[c].

W lutym podczas mistrzostw świata w Lahti Adam Małysz zdobył srebrny medal na dużej skoczni i złoty na normalnej – zamieniając się miejscami z Martinem Schmittem. Były to pierwsze medale mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym reprezentantów Polski od 1978 r., kiedy Józef Łuszczek zdobył złoto w biegu na 15 km i brąz na 30 km. Później po powrocie z Finlandii Małysz z powodu choroby nie wystartował w mistrzostwach Polski.

3 marca podczas konkursu lotów na skoczni w Oberstdorfie Małysz zajął czwarte miejsce. Oddał jednak najdłuższy skok drugiej serii, na 197,5 metra. Z trzecim skoczkiem zawodów, Mattim Hautamäkim przegrał o 0,1 punktu. Dzień później na tej samej skoczni zajął drugą lokatę, przegrywając tylko z Martinem Schmittem o 0,4 punktu. Adam Małysz dwukrotnie skoczył na odległość 201,5 metra, a Schmitt osiągnął 200 i 202,5 metra.

W roku 2001 Adam Małysz jako pierwszy skoczek w historii wygrał wszystkie konkursy Turnieju Nordyckiego. 7 marca na skoczni Lugnet w Falun zdobył 259,8 pkt i wyprzedził drugiego Martina Schmitta o 4,6 pkt. Dwa dni później na skoczni w Trondheim wygrał z notą 254,6 pkt, o 1,1 pkt wyprzedzając Andreasa Goldbergera i bijąc rekord obiektu (138,5 m). Podczas ostatniego z konkursów, 11 marca na skoczni Holmenkollbakken w Oslo zwyciężył z przewagą 13,6 pkt nad Stefanem Horngacherem.

W ostatnich zawodach sezonu, 18 marca w Planicy był czwarty, ale mimo zwycięstwa Martina Schmitta, w ogólnej klasyfikacji PŚ triumfował Małysz. Podczas konkursu w Słowenii pobił własny rekord Polski, skacząc 218,5 metra.

W całym sezonie 2000/2001 odniósł jedenaście zwycięstw w zawodach Pucharu Świata, wyrównując tym samym rekord Martina Schmitta z sezonu 1998/1999. Jest pierwszym skoczkiem który wygrał więcej niż połowę konkursów rozgrywanych w danym sezonie (11 z 21, a z mistrzostwami świata 12 z 23; kolejnym skoczkiem który tego dokonał był Peter Prevc bijąc rekord 15 zwycięstw w sezonie 2015/2016 dokonał tego w 29 konkursach). Jako pierwszy Polak w historii zdobył Puchar Świata w skokach narciarskich, a zarazem w ogóle pierwszy w dyscyplinie zimowej pod egidą FIS. Sukces ten powtórzył w sezonach 2001/2002, 2002/2003 i 2006/07. Jest pierwszym i jedynym do tej pory skoczkiem w historii, który wygrał kryształową kulę Pucharu Świata trzy razy z rzędu, a drugim (po Mattim Nykänenie), który zdobył ją w sumie czterokrotnie.

2001/2002[edytuj]
W 2001 roku Małysz po raz pierwszy w karierze wygrał w Letniej Grand Prix. Już w pierwszym konkursie w Hinterzarten Polak odniósł zwycięstwo wyprzedzając o 4,5 punktów Martina Schmitta. W drugim konkursie na skoczni Adlerschanze w Hinterzarten Małysz był dziewiąty. W kolejnym konkursie, rozegranym w Courchevel na skoczni Tremplin Le Praz, skoczek z Wisły stanął na drugim stopniu podium, przegrywając z Andreasem Widhölzlem o 1,1 punktu. 18 sierpnia w Stams Małysz uplasował się na dziewiątej pozycji. 5 września na skoczni w Sapporo był tuż za podium, na czwartym miejscu. 8 września w Hakubie był drugi, wygrał Stefan Horngacher. Dzień później, także w Hakubie, po raz trzeci zajął dziewiąte miejsce, ale nie przeszkodziło mu to w zajęciu pierwszego miejsca w klasyfikacji generalnej.

W sezonie zimowym 2001/2002 Adam Małysz ani razu nie zajął miejsca poza czołową dziesiątką zawodów Pucharu Świata oraz przez cały sezon prowadził w klasyfikacji generalnej PŚ. Podczas inauguracyjnego konkursu w Kuopio (23 listopada) wygrał, a dzień później był drugi za Risto Jussilainenem. 1 grudnia podczas pierwszego w historii konkursu PŚ na skoczni w Titisee-Neustadt odniósł zwycięstwo. Dzień później był drugi, zaraz za Svenem Hannawaldem. 8 grudnia na średniej skoczni w Villach zwyciężył po skokach na 99,5 i 98 metrów. Następnego dnia na tej samej skoczni w konkursie drużynowym wraz z Robertem Mateją, Łukaszem Kruczkiem i Wojciechem Skupniem zajął trzecie miejsce. Reprezentacja Polski stanęła wtedy po raz pierwszy w historii PŚ na podium i przegrała tylko z Finlandią i Japonią. 15 grudnia na skoczni w Engelbergu Małysz zajął czwarte miejsce. W owym konkursie został surowo potraktowany przez sędziów, którzy ocenili jego skok notami 16,5-17,5. Dzień później podczas zawodów na tej samej skoczni zwyciężył, a wygrany z poprzedniego dnia, Stephan Hocke został sklasyfikowany na 22. miejscu. W ostatnich dwóch konkursach przed świętami Bożego Narodzenia w Predazzo (21-22 grudnia) Adam Małysz dwukrotnie zwyciężył, za każdym razem oddając dwa najdłuższe skoki w konkursie.

Przed 50. Turniejem Czterech Skoczni polscy kibice skoków zastanawiali się czy Adam Małysz jako pierwszy w historii wygra wszystkie cztery konkursy Turnieju. Tak się nie stało, wiślak zakończył imprezę na czwartym miejscu, a wszystkie konkursy wygrał Sven Hannawald. 30 grudnia w Oberstdorfie Polak zajął piąte miejsce, 1 stycznia w Ga-Pa był trzeci, trzy dni później w Innsbrucku drugi, a 6 stycznia w Bischofshofen dziewiąty.

Pierwszy konkurs Pucharu Świata po zakończeniu turnieju miał miejsce 12 stycznia na skoczni w Willingen. Adam Małysz zajął w nim 4. miejsce. W pierwszym konkursie na Wielkiej Krokwi w Zakopanem 19 stycznia był siódmy. Nazajutrz na tej samej skoczni zwyciężył. Później Polak (podobnie jak cała czołówka PŚ poza Austriakami) nie wziął udziału w zawodach PŚ w Hakubie i Sapporo, szykując się do igrzysk olimpijskich w Salt Lake City.

Na amerykańskiej olimpiadzie Adam Małysz zdobył dwa medale na skoczniach w Park City. W pierwszym konkursie na normalnej skoczni wywalczył brązowy medal. Był to pierwszy medal zimowej olimpiady reprezentanta Polski od 1972, kiedy złoto w konkursie skoków zdobył Wojciech Fortuna. W zawodach na dużej skoczni Małysz zdobył wicemistrzostwo olimpijskie. Został tym samym pierwszym polskim zawodnikiem, który zdobył dwa medale podczas zimowych igrzysk olimpijskich. Małysz został również pierwszym w XXI wieku polskim sportowcem, który zdobył medal igrzysk olimpijskich.

„
Przyznam, że rola faworyta wcale mi nie pomagała. Jednak igrzyska były dla mnie wielkim sukcesem, a nie porażką. Przywiozłem z nich dwa medale, co jest bardzo dużym osiągnięciem. Owszem, nie było złota, ale przecież dwa razy stawałem na olimpijskim podium. Gdybym nie był w tak dobrej formie, w ogóle nie dostałbym się na podium. Byłem bardzo dobrze przygotowany pod względem siłowym. Wiedzieliśmy, że skocznia położona jest bardzo wysoko, przez co powietrze jest rzadsze i kluczowe będzie odbicie. Jeździłem wtedy bardzo nisko, ekstremalnie, ale miałem to kopyto, by się odpowiednio mocno odbić. Z drugiej strony pech chciał, że w czasie konkursu wiatr zaczął kręcić. Gdyby dmuchało z tyłu, nie wiem czy znalazłby się ktoś, kto by mnie pokonał.

”
— Adam Małysz, [22]
Trener Apoloniusz Tajner stwierdził, że Małysz miał podczas konkursu na K-120 problemy techniczne przy wyjściu z progu. Mimo dużej siły odbicia, było ono opóźnione o ok. 20 cm. Zawodnik znalazł się w powietrzu wyżej niż konkurenci, jednak szybko zaczął tracić prędkość i "spadać"[28].

W Turnieju Nordyckim Polak zajął drugie miejsce ustępując jedynie Mattiemu Hautamäkiemu. W pierwszym konkursie rozegranym w Lahti zajął drugie miejsce, przegrywając z Martinem Schmittem (Niemiec w generalnej klasyfikacji zajął trzecie miejsce). Na skoczni w Falun Małysz był piąty, by w Trondheim znowu zająć drugie miejsce, tym razem za Hautamäkim. W ostatnim konkursie w Oslo uplasował się na najniższym stopniu podium. W klasyfikacji generalnej turnieju zgromadził 1033,2 punktów, przegrywając z pierwszym Finem o 14,8 punktów.

Mistrzostwa świata w lotach odbyły się w Harrachovie, na skoczni Čerťák K-185, skoczni na której rok wcześniej Małysz odniósł dwa zwycięstwa. Pierwsze dwie serie odbyły się 9 marca. Małysz po pierwszym skoku na odległość 184 m był piąty. Skok był jednak o osiemnaście metrów krótszy od prowadzącego Svena Hannawalda. Drugi skok Małysza był gorszy – 142 metry, który spowodował spadek na 18. miejsce, pozbawiając Polaka nadziei na medal. Pozostałe dwie serie z powodu zbyt silnego wiatru zostały odwołane. Mistrzem został Sven Hannawald, 18. miejsce Małysza było wówczas jego najgorszym startem na mistrzostwach świata w lotach (cztery lata później był dwudziesty).

23 marca w drużynowym konkursie na Velikance w Planicy wraz z innymi reprezentantami Polski zajął ostatnie, dziewiąte miejsce. Następnego dnia podczas kwalifikacji do indywidualnego konkursu PŚ, Adam Małysz pobił dotychczasowy rekord Polski, skacząc na 223,5 metra. Sam konkurs został odwołany z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych. W sezonie Małysz zgromadził łącznie 1475 punktów do klasyfikacji Pucharu Świata i wyprzedził drugiego Svena Hannawalda o 216 punktów.

2002/2003[edytuj]
W klasyfikacji generalnej w Letniej Grand Prix 2002 Adam Małysz zajął 10. miejsce, mając na koncie 126 punktów, ze stratą 434 do zwycięzcy owych zawodów, Andreasa Widhölzla. Najlepszymi jego występami były skoki w Hinterzarten (K-95) i Courchevel (K-120), gdzie w obu konkursach uplasował się na czwartej pozycji.

W pierwszym konkursie PŚ w sezonie 2002/2003 na skoczni w Kuusamo 29 listopada Adam Małysz zajął drugie miejsce za Primožem Peterką. Tym samym stracił żółtą koszulkę lidera Pucharu Świata pierwszy raz od 27 stycznia 2001 roku. 30 listopada na tej samej skoczni był czwarty. 7 grudnia na Granasen w Trondheim skoczek z Wisły zajął piątą pozycję. Następnego dnia na tej samej skoczni był szósty. 14 grudnia w Titisee-Neustadt Adam Małysz stanął na najniższym stopniu podium, przegrywając tylko z Martinem Höllwarthem i Sigurdem Pettersenem. Dzień później na tej samej skoczni uplasował się na szóstym miejscu. 21 grudnia w Engelbergu zajął jedną z trzech w sezonie pozycji poza pierwszą dziesiątką zawodów. Był piętnasty. Dzień później w ostatnim konkursie przed świętami Polak sklasyfikowany został na czwartym miejscu.

W 51. Turnieju Czterech Skoczni Adam Małysz zajął trzecie miejsce, przegrywając tylko z Janne Ahonenem i Svenem Hannawaldem. Podczas inauguracji w Oberstdorfie (29 grudnia) został sklasyfikowany na najniższym spośród wszystkich zajętych miejsc w tym Turnieju. Był trzynasty. W konkursie na Große Olympiaschanze zajął drugie miejsce ex aequo z Andreasem Goldbergerem. 4 stycznia na skoczni Bergisel był szósty, a w święto Trzech Króli na Paul-Ausserleitner-Schanze siódmy. W całym Turnieju łącznie zgromadził 959,7 punktu.

11 stycznia na skoczni Ještěd w Libercu zajął 16. miejsce, co było jego najgorszym występem w sezonie. 18 i 19 stycznia podczas zawodów Pucharu Świata w Zakopanem Małysz dwa razy zajął trzecie miejsce, za każdym razem przegrywając ze Svenem Hannawaldem i Florianem Lieglem. 23 stycznia w Hakubie zajął piąte miejsce, bezpośrednio wyprzedzając Janne Ahonena, z którym rywalizował o zwycięstwo w Pucharze Świata. 25 stycznia na Ōkurayamie w Sapporo był szósty i wyprzedził Ahonena o dwie pozycje. Dzień później na tej samej skoczni Małysz ponownie zajął szóstą lokatę przy 11. miejscu Janne Ahonena. 1 lutego na Kulm w Tauplitz stanął na najniższym stopniu podium, przegrywając tylko z Lieglem i Hannawaldem. Następnego dnia na tej samej skoczni był czwarty. Po konkursie Adam Małysz nadal zajmował drugie miejsce w klasyfikacji Pucharu Świata, przegrywając z Janne Ahonenem o jeden punkt. Polak nie wystartował w konkursach w Willingen, chcąc lepiej przygotować się do mistrzostw świata w Val di Fiemme. W efekcie spadł na 4. miejsce w klasyfikacji, wyprzedzony jeszcze przez Svena Hannawalda (który został liderem PŚ) i Andreasa Widhölzla.

Na mistrzostwach świata w Val di Fiemme na skoczniach w Predazzo Małysz, jako pierwszy skoczek od 29 lat, został mistrzem świata zarówno na normalnej, jak i na dużej skoczni. Dokonał tego, co udało się przed nim tylko trzem zawodnikom – Wirkoli z Norwegii w 1966, Napałkowowi z ZSRR w 1970 i Aschenbachowi z NRD w 1974. Przy okazji pobił rekordy tych obiektów (odpowiednio 107,5 i 136 m).

Pierwszymi zawodami po mistrzostwach świata były trzy konkursy rozegrane w ramach Turnieju Nordyckiego. We wszystkich triumfował Małysz, co dało mu drugie w karierze zwycięstwo w całym turnieju. 9 marca 2003 na skoczni Holmenkollbakken w Oslo zdobył 133,6 pkt (odbyła się tylko jedna seria konkursowa) i wyprzedził drugiego Floriana Liegla o 14,8 pkt, odnosząc swoje pierwsze pucharowe zwycięstwo w sezonie. Słabe występy trzech najgroźniejszych konkurentów w walce o Kryształową Kulę (Widhölzl był 10., Hannawald 14. a Ahonen 19.) sprawiły, że Adam Małysz po raz pierwszy w całym sezonie został liderem łącznej punktacji Pucharu Świata. Pięć dni później na skoczni w Lahti wygrał z notą 267,4 pkt, o 4,8 pkt wyprzedzając Mattiego Hautamäkiego. Podczas ostatniego z konkursów, 15 marca w Lahti Małysz zwyciężył z przewagą 8,1 pkt nad Hautamäkim.

22 marca na Velikance w Planicy był drugi, przegrywając o 1,2 punktu z Hautamäkim. W ostatnim konkursie sezonu, 23 marca Małysz był czwarty, przegrywając z Hautamäkim, Hannawaldem i Hideharu Miyahirą. W całym sezonie PŚ wiślak zdobył 1357 punktów i wyprzedził drugiego Hannawalda o 122 punkty. Dzięki temu Adam Małysz został pierwszym i dotąd jedynym skoczkiem w historii, który zdobywał Kryształową Kulę trzy sezony z rzędu.

Podczas jednego z treningów na największej na świecie skoczni – Letalnicy w Planicy ustanowił swój rekord życiowy i rekord Polski skacząc 225 m. Tym samym wyrównał ówczesny nieoficjalny rekord świata Andreasa Goldbergera. Dwa dni później uzyskał dokładnie tę samą odległość, ustanawiając nowy nieoficjalny rekord Polski w długości lotu.

2003/2004[edytuj]
Adam Małysz podjął decyzję o rezygnacji ze startów w Letniej Grand Prix 2003 i zdecydował się wyłącznie skupić na przygotowaniach do sezonu zimowego.

Sezon 2003/2004 Adam Małysz rozpoczął od dwóch drugich miejsc w konkursach Pucharu Świata w Kuusamo. 28 listopada przegrał z Mattim Hautamäkim, a dzień później z Sigurdem Pettersenem. W efekcie, po dwóch pierwszych konkursach prowadził w klasyfikacji Pucharu Świata. 6 grudnia na skoczni w Trondheim zajął dziewiąte miejsce. Osiem dni później w Titisee-Neustadt uplasował się na 12. pozycji. Na skoczni w Engelbergu 20 grudnia był dziewiąty, przez co stracił żółtą koszulkę i pozycję lidera Pucharu Świata.

W Turnieju Czterech Skoczni Adam Małysz tylko raz zajął miejsce w czołowej dziesiątce zawodów. 29 grudnia w Oberstdorfie był dziewiąty. 1 stycznia w Garmisch-Partenkirchen zajął 19. pozycję, 4 stycznia w Innsbrucku był 25., a 6 stycznia w Bischofshofen – 20. W całym Turnieju został sklasyfikowany na 15. miejscu, zdobywając łącznie 908,6 punktów, o 158 punktów mniej od zwycięzcy – Sigurda Pettersena. Nieudane występy w TCS sprawiły że Adam Małysz zdecydował się nie wziąć udziału w dwóch kolejnych konkursach Pucharu Świata na skoczni Ještěd w Libercu i skupić się na zawodach PŚ w Zakopanem.

17 i 18 stycznia na Wielkiej Krokwi w Zakopanem Adam Małysz dwukrotnie był drugi. W pierwszym konkursie przegrał tylko z Michaelem Uhrmannem, a w drugim z Martinem Höllwarthem. 23 stycznia na skoczni w Hakubie zajął 32. miejsce, pierwszy raz od ponad trzech lat nie kwalifikując się do drugiej serii. Konkurs rozgrywany był w nierównych warunkach atmosferycznych. Polak skoczył wówczas 91,5 metra (na skoczni K-120). Następnego dnia na Ōkurayamie w Sapporo Małysz był 12. 25 stycznia na tej samej skoczni zajął 11. pozycję. 7 lutego na mamuciej skoczni w Oberstdorfie uplasował się na 22. miejscu. 14 lutego w Willingen był dziewiętnasty.

Mistrzostwa świata w lotach Adam Małysz rozpoczął od skoku na odległość 187,5 metra, co dało mu 6. miejsce. Tracił do prowadzącego Tommy Ingebrigtsena 21,4 pkt. W drugim skoku Małysz uzyskał 215,5 metra i utrzymał szóstą pozycję, tracąc do medalu po pierwszym dniu 13,4 pkt. Drugi dzień rozpoczął od skoku na odległość 203,5 metra. Po tym skoku spadł na dziewiąte miejsce. Ostatni skok na odległość 196,5 metra nie pozwolił Małyszowi utrzymać się w pierwszej dziesiątce. Zajął 11. miejsce, tracąc do mistrza świata Roara Ljøkelsøya 55 punktów. Wówczas był to najlepszy indywidualny wynik Adama Małysza w karierze podczas mistrzostw świata w lotach. W konkursie drużynowym wraz z Robertem Mateją, Mateuszem Rutkowskim i Wojciechem Skupieniem zajął 8. miejsce.

Podczas piątkowego treningu na skoczni w Park City, 27 lutego 2004 Adam Małysz miał groźny upadek. Na kilkadziesiąt sekund stracił przytomność, jednak ostatecznie skończyło się tylko na otarciach i obiciach[29]. Z zeskoku skoczka zabrała karetka sanitarna. Do końca sezonu Małysz nie startował i zajął ostatecznie 12. miejsce w końcowej klasyfikacji generalnej Pucharu Świata.

2004/2005[edytuj]
W 2004 Małysz wygrał Letnią Grand Prix. W całych zawodach zgromadził 520 punktów. Czterokrotnie stanął na najwyższym stopniu podium. Wygrał w Hinterzarten (K-95), Courchevel (K-120), Zakopanem (K-120) i Predazzo (K-120).

W inauguracji PŚ sezonu 2004/2005 27 listopada na Ruce w Kuusamo zajął 19. miejsce. Podczas drugiego konkursu na tej samej skoczni ponownie był 19. 4 grudnia na skoczni w Trondheim został sklasyfikowany na 15. pozycji. Dzień później zajął siódme miejsce, dzięki czemu awansował do czołowej "piętnastki" Pucharu Świata i tym samym nie musiał brać udziału w kwalifikacjach. 11 grudnia na dużej skoczni w Harrachovie odniósł zwycięstwo, przerywając tym samym passę czterech zwycięstw Janne Ahonena. Następnego dnia Małysz zajął 11. miejsce. 18 grudnia w Engelbergu uplasował się na ósmej lokacie. Na drugi dzień, w konkursie na tej samej skoczni, był piąty.

W Turnieju Czterech Skoczni Małysz zajął czwarte miejsce, przegrywając z Janne Ahonenem, Martinem Höllwarthem i Thomasem Morgensternem. W pierwszym z konkursów, 29 grudnia na Schattenbergschanze zajął trzecie miejsce. 1 stycznia na skoczni w Garmisch-Partenkirchen był siódmy. Dwa dni później na Bergisel zajął drugą pozycję, tuż za Janne Ahonenem. Podczas ostatniego z konkursów, na skoczni w Bischofshofen był siódmy. W całym Turnieju zdobył łącznie 985,3 punktów, o 58 mniej od zwycięzcy Ahonena.


Małysz pod skocznią w Titisee-Neustadt.
9 stycznia w Willingen uplasował się na dziewiątym miejscu. Sześć dni później na Kulm w Tauplitz polski skoczek stanął na najniższym stopniu podium. Przegrał wówczas tylko z Andreasem Widhölzlem i Roarem Ljøkelsøyem. Dzień później na tej samej skoczni Małysz zdecydowanie wygrał. 22 stycznia na Hochfirstschanze w Titisee-Neustadt zajął siódmą pozycję. Dzień później na tej samej skoczni był drugi, tuż za Jakubem Jandą. 29 stycznia na Wielkiej Krokwi zwyciężył ex aequo z Roarem Ljøkelsøyem. Następnego dnia ponownie wygrał. W dwóch kolejnych konkursach, które odbyły się w Sapporo, nie wystartował. 11 lutego podczas próby przedolimpijskiej na skoczni w Pragelato był dziewiąty, dwa miejsca za Kamilem Stochem.

Na mistrzostwach świata w Oberstdorfie nie udało się Małyszowi obronić tytułów mistrza świata sprzed dwóch lat z Predazzo. Zajął kolejno 6. miejsce na skoczni K-90 oraz 11. miejsce na skoczni K-120.

W TN Małysz zajął 11. lokatę. W pierwszym konkursie, 6 marca w Lahti, uplasował się na siódmej pozycji (125 m i 122 m). Następnie w Kuopio razem z Jakubem Jandą stanął na podium, notując trzecie miejsce. W Lillehammer zajął 22. pozycję, skacząc 125 i 114 metrów. W ostatnim konkursie, w Oslo, uzyskując 117,5 i 118,5 metra, uplasował się na 19. miejscu. Turniej zakończył mając na koncie 976,9 punktu.

19 marca na Letalnicy Polak uplasował się na piątej pozycji, przegrywając tylko z Mattim Hautamäkim, Andreasem Widhölzlem, Bjørnem Einarem Romørenem i Roarem Ljøkelsøyem. Podczas ostatniego konkursu w sezonie, 20 marca w Planicy Małysz zajął 15. miejsce. Sezon 2004/2005 zakończył w PŚ na czwartym miejscu, zdobywając łącznie 1201 punktów do klasyfikacji.

2005/2006[edytuj]

Małysz podczas zawodów PŚ w Oslo w 2006 roku
W Letniej Grand Prix 2005 Małysz uplasował się na 42. pozycji. Startował w trzech konkursach. W Hinterzarten zajął 18. miejsce. W Zakopanem był 26., a konkurs w Bischofshofen zakończył na 20. pozycji.

Pierwszy konkurs Pucharu Świata w sezonie 2005/2006 miał odbyć się 25 listopada w Kuusamo, jednak z powodu silnego wiatru zawody były kilkakrotnie przekładane. W efekcie 26 listopada odbyły się dwa konkursy. W pierwszym z nich Adam Małysz zajął siódme miejsce, a w drugim był piąty. 3 grudnia na skoczni w Lillehammer był dziesiąty. Dzień później na tej samej skoczni uplasował się na piątej lokacie. 10 grudnia na dużej skoczni w Harrachovie skoczek z Wisły zajął ósmą lokatę. Dzień później był 7. Tydzień później w zawodach na skoczni Gross-Titlis-Schanze w Engelbergu uplasował się na 13. miejscu.

Małysz wystąpił tylko w dwóch pierwszych konkursach Turnieju Czterech Skoczni. Po startach w konkursach w Oberstdorfie (13. miejsce) i w Garmisch-Partenkirchen (21. miejsce) ówczesny trener reprezentacji – Heinz Kuttin postanowił przygotować go do zawodów Pucharu Świata w Zakopanem i do konkursów olimpijskich w Turynie. W efekcie Adam Małysz zajął 35. miejsce w końcowej klasyfikacji TCS.

Małysz, mimo wycofania się z Turnieju, wziął udział w MŚ w lotach w Kulm. Były one w jego wykonaniu jednak najgorsze w całej karierze. Po treningach wydawało się, że nawet może mieć problem z awansem do drugiej serii. Ostatecznie po pierwszym skoku na 177,5 m zajmował 22. miejsce. Drugi był jeszcze słabszy (163 m) i Małysz po pierwszym dniu zajmował 24. miejsce. Drugi dzień był nieco lepszy. Skoki na 171,5 m oraz 181,5 m pozwoliły mu przesunąć się na 20. miejsce, jedną pozycję za Robertem Mateją. W konkursie drużynowym polska reprezentacja, wraz z Adamem Małyszem w składzie, zajęła 9. miejsce.

28 stycznia na Wielkiej Krokwi w Zakopanem "Orzeł z Wisły" zajął czwarte miejsce, przegrywając tylko z Mattim Hautamäkim, Tami Kiuru i Janne Ahonenem. Drugiego dnia na tej samej skoczni był 14. Tydzień później odbyły się dwa konkursy w Sapporo, w których Polak nie wystartował.

Niepowodzeniem zakończył się start Małysza w zimowych igrzyskach olimpijskich w Turynie na skoczniach w Pragelato. W pierwszym konkursie na normalnej skoczni Polak zajął 7. miejsce. Mistrz olimpijski, Norweg Lars Bystøl, w dwóch seriach pokonał Małysza zaledwie o metr (101,5 m i 103,5 m przy 101,5 m i 102,5 metra Polaka). Dawało to Małyszowi nadzieje na walkę o medal w konkursie na dużej skoczni. Tam jednak Polak spisał się dużo gorzej. Zajął dopiero 14. miejsce, do zwycięzcy, Thomasa Morgensterna, tracąc prawie 55 punktów. Strata do brązowego medalisty wyniosła 28 punktów. W konkursie drużynowym zajął 5. miejsce. Występ w Turynie Adam Małysz przyjął jako porażkę i nie krył rozczarowania swoim występem[30].

W sezonie 2005/2006 "Orzeł z Wisły" uplasował się na piątej pozycji w Turnieju Skandynawskim. 5 marca na skoczni Salpausselkä w Lahti był szósty. Dwa dni później w Kuopio zajął pierwsze w sezonie miejsce na podium; był trzeci, tuż za Andreasem Küttelem i Thomasem Morgensternem. 10 marca na skoczni Lysgårdsbakken w Lillehammer był 11. Dwa dni później na Holmenkollbakken w stolicy Norwegii, Oslo Adam Małysz zwyciężył, czwarty raz w karierze na tej skoczni. W owym konkursie uzyskał w pierwszej serii 130,5 metra, a w drugiej – 124,5 m. W całym Turnieju zdobył 1068,7 punktu i, jako piąty zawodnik w stawce, stracił do czwartego Andreasa Koflera 0,1 punktu.

18 marca na Letalnicy w Planicy zajął szóstą lokatę. Dzień później w ostatnim konkursie sezonu był ósmy. W końcowej klasyfikacji Pucharu Świata w sezonie 2005/2006 Adam Małysz zajął dziewiąte miejsce, zdobywając łącznie 634 punkty.

2006/2007[edytuj]
W Letniej Grand Prix 2006 Małysz odniósł trzecie zwycięstwo jako pierwszy skoczek w historii. W pierwszym konkursie, 6 sierpnia na skoczni w Hinterzarten, zajął szóste miejsce. Dwa dni później w Predazzo zwyciężył. 12 sierpnia w Engelbergu został sklasyfikowany na piątej pozycji, za Andreasem Koflerem, Gregorem Schlierenzauerem, Simonem Ammannem i Wolfgangiem Loitzlem. 14 sierpnia w Courchevel Małysz był trzeci. Pozostałe trzy konkursy, w których wziął udział, tj. 26 sierpnia w Zakopanem, 30 września w Klingenthal i 3 października w Oberhofie Małysz rozstrzygnął na swoją korzyść.

Sezon 2006/2007 Adam Małysz rozpoczął od 34. pozycji na skoczni w Kuusamo. Konkurs rozgrywany był jednak w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Z czołowej piętnastki PŚ sezonu 2005/2006 do finałowej serii konkursu w Kuusamo awansował tylko Thomas Morgenstern i Matti Hautamäki. 2 grudnia w Lillehammer Małysz uplasował się na piętnastym miejscu, po upadku w pierwszej serii. Następnego dnia na tej samej skoczni stanął na najniższym stopniu podium, przegrywając tylko z Gregorem Schlierenzauerem i Andersem Jacobsenem. Podobnie 16 grudnia w Engelbergu. Dzień później na tej samej skoczni Małysz został sklasyfikowany na szóstej pozycji.

Małysz zajął siódme miejsce w 55. Turnieju Czterech Skoczni. 30 grudnia podczas pierwszego z turniejowych konkursów na Schattenbergschanze w Oberstdorfie zajął trzecie miejsce z notą 280,3 punktów (miał skoki na 132 m i 134 m). Przegrał wówczas tylko ze Schlierenzauerem i Andreasem Küttelem. 1 stycznia podczas konkursu na skoczni w Garmisch-Partenkirchen zajął 12. miejsce z notą 123,9 punktów (w I serii 120,5 m; druga seria skoków została odwołana). 4 stycznia na Bergisel w Innsbrucku został sklasyfikowany na szóstej pozycji z notą 249,9 punktów (124 m i 126,5 m). 6 stycznia w ostatnim spośród czterech konkursów Turnieju Czterech Skoczni w Bischofshofen był ósmy, bezpośrednio wyprzedzając Kamila Stocha. Adam Małysz uzyskał wówczas 252,4 punktów po skokach na 129,5 i 133,5 metra. W łącznej klasyfikacji zdobył 906,5 punktów, o 55,4 mniej od zwycięskiego Andersa Jacobsena.

13 stycznia Małysz zajął ósme miejsce na mamuciej skoczni w Vikersund. 20 stycznia podczas konkursu na Wielkiej Krokwi w Zakopanem zajął piąte miejsce, przegrywając z Rokiem Urbancem, Roarem Ljøkelsøyem, Mattim Hautamäkim i Tomem Hildem. Tydzień później na skoczni w Oberstdorfie wygrał pierwsze zawody w sezonie. Było to jednocześnie jego 30. wiktoria w konkursach Pucharu Świata. Następnego dnia na tej samej skoczni był czwarty. 3 i 4 lutego w Titisee-Neustadt skoczek z Wisły dwukrotnie triumfował. 7 lutego na skoczni w Klingenthal zajął trzecią lokatę, przegrywając jedynie ze Schlierenzauerem i Ammannem. Trzy dni później na skoczni w Willingen uplasował się na siódmym miejscu.

Na mistrzostwach świata w Sapporo wiślak zdobył złoty medal na skoczni K-90 z przewagą 21,5 pkt. nad drugim Simonem Ammannen. Tym samym Małysz stał się najbardziej utytułowanym skoczkiem w historii mistrzostw (4 złote medale i jeden srebrny). Nigdy wcześniej zwycięzcy od wicemistrza nie dzieliła tak znaczna różnica punktowa. W pierwszym z konkursów o mistrzostwo świata na obiekcie K-120 Małysz zajął czwarte miejsce.

W sezonie 2006/07 Adam Małysz po raz trzeci w karierze wygrał Turniej Nordycki. Uczynił to jako pierwszy skoczek w historii. 11 marca podczas konkursu w Lahti odniósł swoje 33. zwycięstwo w konkursach Pucharu Świata, tym samym zrównując się z zajmującym drugie miejsce na liście wszech czasów Niemcem Jensem Weißflogiem. Dwa dni później na Puijo w Kuopio ponownie odniósł zwycięstwo. 17 marca na Holmenkollbakken w Oslo po raz piąty i ostatni w karierze wygrał zawody Pucharu Świata. Dzięki temu pierwszy raz od 2003 roku awansował na pierwszą pozycję w klasyfikacji Pucharu Świata. W drugim konkursie na tej samej skoczni zajął 54. miejsce, jednak skok oddał w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Wylądował na 89 metrze, broniąc się przed upadkiem. Tym samym utracił prowadzenie w Pucharze Świata na rzecz Andersa Jacobsena. W klasyfikacji generalnej Turnieju Skandynawskiego zgromadził 822,4 punktu, o 2,1 pkt. więcej od drugiego w klasyfikacji Andreasa Koflera.

Podczas ostatniego weekendu w sezonie na Letalnicy w Planicy (23-25 marca) Adam Małysz wygrał wszystkie trzy konkursy. Pierwszy raz w karierze zwyciężał na tej skoczni. Ponadto pierwszy raz był najlepszy w trzech konkursach Pucharu Świata w przeciągu jednego weekendu. W końcowej klasyfikacji PŚ wygrał z łączną liczbą punktów 1453, wyprzedzając drugiego Jacobsena o 134 punkty. Tym samym Adam Małysz jako drugi skoczek w historii, po Mattim Nykänenie czwarty raz sięgnął po Kryształową Kulę.

2007/2008[edytuj]
W pierwszym z konkursów Letniej Grand Prix 2007, 12 sierpnia w Hinterzarten Adam Małysz zajął drugie miejsce, przegrywając z Thomasem Morgensternem. Dwa dni później na skoczni w Courchevel Polak ponownie był drugi, dzięki czemu został liderem klasyfikacji generalnej. 16 sierpnia w Pragelato Małysz zajął trzecie miejsce, tuż za Gregorem Schlierenzauerem i Morgensternem. Dwa dni później w Einsiedeln Małysz zajął drugą pozycję, przegrywając z Morgensternem. 24 sierpnia w pierwszym konkursie na Wielkiej Krokwi Małysz uplasował się na trzecim miejscu. Dzień później wygrał. W późniejszych konkursach LGP nie wystartował, przez co przegrał ogólną rywalizację z Thomasem Morgensternem i zajął drugie miejsce w klasyfikacji generalnej LGP.

Sezon 2007/2008 Pucharu Świata w skokach narciarskich Małysz rozpoczął od 16. miejsca w konkursie rozegranym 1 grudnia roku w fińskim Kuusamo. W konkursach rozgrywanych w dniach 8-9 grudnia w Trondheim zajął odpowiednio siódme i ósme miejsce. 13 grudnia na skoczni Alpenarena w Villach zajął 10. miejsce. Drugiego dnia był dziewiąty, skacząc na odległość 91 i 90 metrów. W przedświątecznych konkursach w Engelbergu – 22 i 23 grudnia – zajął 10. i 13. miejsce.

W pierwszym konkursie TCS w Oberstdorfie na Schattenbergschanze Małysz zajął 17. miejsce. W noworocznym konkursie na nowo wybudowanej skoczni w Garmisch-Partenkirchen był piąty. Z powodu silnego wiatru zawody w Innsbrucku nie odbyły się, ale zostały przeniesione w Bischofshofen, gdzie Małysz zajął dziewiąte miejsce. W ostatnim konkursie, w tym samym mieście, był szósty. 56. Turniej Czterech Skoczni zakończył na czwartej pozycji.


Adam Małysz w trakcie zawodów PŚ w Zakopanem.
Tydzień po ostatnich zawodach TCS, w konkursie w Predazzo, po nieudanym skoku, zajął 46. miejsce. Dzień później na tej samej skoczni również nie awansował do drugiej serii zawodów, zajmując 40. miejsce po skoku na odległość 111,5 m. Tydzień później na mamuciej skoczni w Harrachovie Małysz skoczył 130 m. Zawody zostały jednak anulowane z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych. Następnego dnia Małysz po raz kolejny nie zakwalifikował się do finałowej serii. Został sklasyfikowany na 36. miejscu. W kolejny weekend zawody odbywały się na Wielkiej Krokwi w Zakopanem. Piątkowy konkurs Małysz ukończył na jedenastym miejscu, niedzielny, przeniesiony z soboty, na czwartym. Następne zawody w japońskim Sapporo Małysz opuścił. Do rywalizacji w Pucharze Świata powrócił 8 lutego w Libercu, gdzie zajął 7. miejsce. Dzień później był dziewiąty. Podczas kolejnego konkursu rozegranego 17 lutego w Willingen Małysz zajął 11. miejsce.

Adam Małysz na MŚwL do Oberstdorfu na skocznię K-185 nie jechał jako faworyt, ale mimo to w skokach treningowych plasował się w czołówce. W pierwszej serii mistrzostw uzyskał 207,5 metra i zajmował 6. miejsce, tracąc do lidera 10,4 pkt. W drugiej serii skoczył 211,5 metra i po pierwszym dniu mistrzostw plasował się na 5. miejscu. Do brązowego medalu tracił 11,5 pkt. W trzeciej serii lotów Małysz uzyskał odległość 192,5 metra i spadł na 7. miejsce. W ostatniej serii skoczył 196 metrów i ostatecznie mistrzostwa świata w lotach ukończył na dziewiątym miejscu, ze stratą 57,4 pkt do mistrza świata Gregora Schlierenzauera. W konkursie drużynowym Polska zajęła 10. miejsce[sklad 1]. Małysz uzyskał odległość 199,5 metra.

Adam Małysz zajął ósme miejsce w Turnieju Nordyckim, łącznie gromadząc 820,2 pkt. W Kuopio zajął siódme i dwunaste miejsce, zaś w Lillehammer i Oslo był jedenasty.

Sezon zakończył się dla Polaka dziewiątym i dwunastym miejscem na skoczni mamuciej w Planicy. W końcowej klasyfikacji Pucharu Świata zajął on 12. miejsce. Był to jednocześnie pierwszy od ośmiu lat sezon w którym Małysz ani razu nie stanął na podium żadnego z konkursów Pucharu Świata.

2008/2009[edytuj]
Letnią Grand Prix 2008 wiślak zakończył na 34. pozycji w klasyfikacji końcowej. Polak wystartował w pięciu konkursach. W Hinterzarten uplasował się na 22. miejscu. W Zakopanem zajął 30. i 15. lokatę. W Klingenthal był 18. Ostatnimi zawodami w Libercu Adam Małysz zakończył starty w LGP na 9. pozycji.

Sezon 2008/2009 Małysz rozpoczął 14. miejscem w Kuusamo (29 listopada). W następny weekend (6-7 grudnia) w norweskim Trondheim zajął 25. i 27. miejsce. Słabe wyniki zdecydowały o wycofaniu sie z kolejnych zawodów (13-14 grudnia) we włoskim Pragelato. Do rywalizacji powrócił na przedświąteczne konkursy w szwajcarskim Engelbergu (20-21 grudnia). W pierwszym konkursie był 21., a drugie zawody ukończył na 18. miejscu.

W pierwszym konkursie niemiecko-austriackiego TCS wiślanin zajął 27. miejsce. Do drugiej serii konkursu w Oberstdorfie wszedł jako tzw. lucky loser, przegrywając swój pojedynek z Romanem Koudelką. W Garmisch-Partenkirchen odnotował jeden z najgorszych wyników w historii swoich występów w Turnieju. Nie zdołał awansować do drugiej serii, przegrywając rywalizację z niemieckim zawodnikiem Andreasem Wankiem i ostatecznie został sklasyfikowany na 37. miejscu. Trzeci konkurs rozgrywany w Innsbrucku Polak ukończył na 15. miejscu. Po zawodach w stolicy Tyrolu, wycofał się z TCS i nie wystąpił w Bischofshofen.

Nie wziął także udziału w konkursach lotów narciarskich w austriackim Tauplitz (10-11 stycznia). Skoczek zwrócił się o pomoc do swojego byłego szkoleniowca, Hannu Lepistoe. W kolejnych konkursach, w Zakopanem (16-17 stycznia), Małysz zajął 8. i 12. miejsce. Podczas próby przedolimpijskiej w kanadyjskim Whistler (24-25 stycznia) Małysz powtórzył swój dotychczasowy najlepszy wynik w sezonie (8. miejsce w Zakopanem) i otrzymał tytuł Man of the Day. W drugim konkursie uplasował się na 4. pozycji, ponownie otrzymując tytuł zawodnika dnia. Następne konkursy w japońskim Sapporo (31 stycznia-1 lutego) Małysz opuścił. 8 lutego polski skoczek w loteryjnym konkursie w Willingen zajął 27. miejsce. Trzy dni później, w Klingenthal, był 9. W kolejnych zawodach na mamuciej skoczni w Oberstdorfie (14 lutego) nie wystartował.

Na mistrzostwach świata rozgrywanych w czeskim Libercu Małyszowi nie udało się obronić tytułu sprzed dwóch lat. 21 lutego na skoczni normalnej po skokach na 96 m i 89,5 m zajął 22. miejsce. 6 dni później, na skoczni K-120, w jednoseryjnym konkursie uzyskał 127 metrów i został sklasyfikowany na 12. pozycji. W konkursie drużynowym reprezentacja Polski w składzie: Adam Małysz, Stefan Hula, Kamil Stoch i Łukasz Rutkowski zajęła czwarte miejsce, przegrywając brązowy medal o 9,2 punktu ze skoczkami japońskimi.

[xWarriorPL]

xd ale kopiuj wklej

[Kuba6850]

Michael Joseph Jackson (ur. 29 sierpnia 1958 w Gary w stanie Indiana, zm. 25 czerwca 2009 w Los Angeles) – amerykański muzyk, artysta estradowy, tancerz, kompozytor, autor tekstów i filantrop[3], którego kariera i życie osobiste stały się ważną częścią kultury masowej ostatnich czterech dekad. Znany jako jeden z najlepszych wykonawców muzyki pop i jeden z najpopularniejszych muzyków w historii[4], nazywany „Królem Popu”[5][6].
Spis treści
[ukryj]

* 1 Wstęp
* 2 Życiorys
o 2.1 1958-1977: Dzieciństwo i początki kariery
o 2.2 1979-1981: Okres Off the Wall
o 2.3 1982-1986: Okres Thrillera
o 2.4 1987-1989: Okres Bad
o 2.5 1990-1994: Okres Dangerous
o 2.6 1995-2000: Okres HIStory i Blood on the Dance Floor
o 2.7 2001-2003: Okres Invincible
o 2.8 2003-2006: Proces, uniewinnienie i następstwa
o 2.9 2006-2009: Visionary - This Is It
o 2.10 Śmierć
+ 2.10.1 Wyniki autopsji
+ 2.10.2 Reakcje
+ 2.10.3 Testament
+ 2.10.4 Uroczystości żałobne
* 3 Wpływ
o 3.1 Teledyski i MTV
o 3.2 Legenda Thrillera
o 3.3 Styl i występy
o 3.4 Nagrody i uznanie
o 3.5 Firma Michaela Jacksona
* 4 Michael Jackson i inni
* 5 Tematyka tekstów
* 6 Dyskografia
o 6.1 Albumy studyjne
* 7 Filmografia
o 7.1 Filmy
+ 7.1.1 Dubbing
o 7.2 Telewizja
* 8 Gry wideo i rozrywka
* 9 Przypisy
* 10 Linki zewnętrzne

Wstęp [edytuj]

Do jego dokonań w przemyśle muzycznym zalicza się rewolucyjne podejście do teledysków[4] (zapoczątkowane przez wideoklip do piosenki „Thriller” z 1983) oraz zdominowanie rynku muzyki popularnej w latach 80. XX wieku[7]. Był ponadto pierwszym czarnoskórym artystą, który uzyskał silne poparcie w telewizji, w szczególności MTV, która z korzyścią dla obu stron promowała jego pionierskie wideoklipy do piosenek Thriller czy Billie Jean[8]. Spopularyzował też skomplikowane ruchy taneczne, takie jak moonwalk i robot dance[9].

Karierę muzyczną rozpoczął w wieku 7 lat, jako wokalista rodzinnego zespołu The Jackson 5. Pierwszy solowy album Got to Be There wydał w 1971, będąc jeszcze członkiem grupy[10], z którą ostatecznie się rozstał w roku 1984[11]. Pełną karierę solową artysta rozpoczął w 1979, zaś jej szczyt przypadł na przełom lat 80. i 90. XX wieku, po wydaniu albumu Thriller, którego światowa sprzedaż wynosi ponad 100 mln egzemplarzy[12][13]. Po Thrillerze Jackson wydawał kolejne albumy osiągające wysokie pozycje na listach przebojów i sprzedaży: Bad (1987), Dangerous (1991), HIStory (1995) oraz Invincible (2001).

W swojej karierze otrzymał 14 nagród Grammy[14], a 13 spośród jego singli uplasowało się na pierwszych miejscach list przebojów w Stanach Zjednoczonych[15]. W listopadzie 2006 Raymone Bain, rzeczniczka prasowa Jacksona, ogłosiła, że Michael Jackson sprzedał ponad 750 mln egzemplarzy płyt na świecie[16].

Od 1988 do 2005 Jackson mieszkał w swojej posiadłości w Kalifornii, zwanej Neverland Ranch, gdzie zbudował park rozrywki i prywatne zoo, często odwiedzane przez dzieci. W 1993 artysta został oskarżony o molestowanie nieletnich. Wątek związku Michaela Jacksona z dziećmi pojawił się ponownie w 2003, po emisji dokumentu Living with Michael Jackson, jednak w 2005 został uniewinniony z wszystkich zarzutów. Jackson miał troje dzieci: Michaela Josepha Jacksona Juniora (znanego jako „Prince”), Paris Michael Katherine Jackson oraz Prince'a Michaela Jacksona (znanego jako „Blanket”).

Zmarł 25 czerwca 2009, w wieku 50 lat, wskutek „nagłego zatrzymania akcji serca”[17].
Podpis Michaela Jacksona
Życiorys [edytuj]
1958-1977: Dzieciństwo i początki kariery [edytuj]

Michael Jackson urodził się w Gary w stanie Indiana. Był siódmym z dziewięciorga dzieci, a zarazem piątym z sześciu synów w robotniczej rodzinie Josepha i Katherine Jackson. Katherine, będąca Świadkiem Jehowy, wychowywała dzieci w swej wierze bez udziału ojca. W wieku 17 lat Michael Jackson został ochrzczonym Świadkiem Jehowy. Według wywiadów udzielonych po latach przez samego Michaela, ojciec, który był późniejszym menadżerem ich zespołu muzycznego, potrafił być bezwzględny w dyscyplinie narzucanej dzieciom i nie powstrzymywał się od przemocy fizycznej wobec nich. Sam ojciec Jacksona, Joe, przyznał w 2003 roku, że regularnie bił Michaela[18].

Michael Jackson ujawnił swój talent muzyczny w bardzo wczesnym wieku. W 1964 roku, wraz z bratem Marlonem przyłączył się do nowo założonego przez braci Jackie, Tito i Jermaine zespołu The Jackson Brothers. Początkowo Michael wspomagał muzyków grą na kongach i tamburynie, by w późniejszym czasie wspólnie z Jermainem wykorzystywać swoje umiejętności wokalne. W tym okresie chłopcy dali wiele koncertów w stanie Indiana, zaś po wygraniu lokalnego konkursu młodych talentów w 1966 r. (wykonując piosenkę zespołu The Temptations – "My Girl", śpiewaną przez Michaela) zaczęli grać profesjonalne koncerty w Chicago oraz na Środkowym Zachodzie (Midwest) Stanów Zjednoczonych. Wiele z tych koncertów odbyło się w cieszących się złą sławą klubach nocnych dla czarnoskórych, w miejscach zwanych "Chitlin' Circuit", gdzie młodzi chłopcy musieli grać przed występami striptizerek[19].

Kiedy grupa zmieniła nazwę z The Jackson Brothers na The Jackson 5 w 1966 r. młody Michael podzielił obowiązki wokalisty ze swoim bratem Jermainem. W 1968 r. zespół podpisał kontrakt z wytwórnią Motown Records[20]. Wkrótce po podpisaniu umowy zespół zyskał status gwiazdy dzięki hitom z pierwszych czterech singli: "I Want You Back", "ABC", "The Love You Save" i "I'll Be There", które znalazły się na pierwszych miejscach listy przebojów Billboardu. W tamtym czasie młody Jackson rozpoczął karierę jako artysta solowy, wydając albumy Got to Be There (1972) i Ben (1972). Płyty te, nagrane z The Jackson 5, zostały wydane pod szyldem tego zespołu; znalazły się na nich odnoszące sukcesy single "Got to Be There", "Ben" i nowa aranżacja piosenki „Rockin' Robin”.

Po 1973 roku sprzedaż płyt grupy zaczęła spadać, a sam zespół zaczął narzekać na kontrolę ich twórczości przez wytwórnię Motown. W konsekwencji sporów w 1976 r. grupa podpisała nowy kontrakt z wytwórnią CBS Records[21]. W odpowiedzi Motown Records wytoczył grupie serię procesów z powodu naruszenia warunków kontraktu, w rezultacie których Jacksonowie stracili prawa do używania nazwy i logo The Jackson 5. Z zespołem pożegnał się również Jermaine Jackson, który ze względu na swój związek z córką prezesa Motown, Berry'ego Gordy, wolał związać się z jego wytwórnią[22]. W tej sytuacji zespół zmienił nazwę na The Jacksons, włączając do składu – na miejsce Jermaine'a – najmłodszego brata Randy'ego Jacksona. W tym składzie bracia kontynuowali swą karierę, koncertując po Stanach Zjednoczonych i za granicą. Pomiędzy 1976 a 1984 r. wydali kolejne sześć albumów, od 1983 r. działając jako sekstet ponownie w składzie z Jermainem. Od 1976 do 1984 Michael Jackson był głównym kompozytorem w zespole, tworząc hity takie jak "Shake Your Body (Down to the Ground)", "This Place Hotel" (pierwotnie: "Heartbreak Hotel") i "Can You Feel It".

W 1978 r. Jackson zagrał stracha na wróble w filmie "Czarnoksiężnik z Krainy Oz", z przyjaciółką Dianą Ross w roli Doroty[23]. Piosenki z musicalu zostały zaaranżowane przez Quincy'ego Jonesa, który nawiązawszy znajomość z Jacksonem podczas produkcji filmu, postanowił wyprodukować jego kolejne albumy, w tym – jak się miało okazać – przełomowy Thriller.
1979-1981: Okres Off the Wall [edytuj]

Album Off the Wall, wydany w 1979 r. jako 5. solowy album artysty, zawierał takie utwory jak "Don't Stop 'Til You Get Enough" i "Rock with You"[10], które wkrótce opanowały listy przebojów. Płyta znalazła się na trzecim miejscu na liście albumów Billboardu, utrzymując się przez 48 tygodni w pierwszej dwudziestce. Produkcją wydawnictwa zajęli się wspólnie Quincy Jones i Michael Jackson, zaś za muzykę i teksty, obok samego Jacksona, odpowiedzialni byli Rod Temperton, Stevie Wonder i Paul McCartney. Album stał się sygnałem nadejścia nowego Michaela Jacksona, niezależnego od swych braci w dalszej karierze[24], co po czasie potwierdziła również liczba sprzedanych płyt – światowy nakład osiągnął 20 milionów egzemplarzy[25].

W styczniu 1980 r. Jackson zdobył pierwsze nagrody American Music Awards za swoje dokonania solowe w kategorii "Najlepszy album Soul/R&B" (za Off the Wall), "Najlepszy męski wykonawca Soul/R&B" i "Najlepszy singel Soul/R&B" (za "Don't Stop 'Til You Get Enough")[10]. Wkrótce zdobył również dwie nagrody Billboard Awards (dla "Najlepszego czarnoskórego artysty" i „Najlepszy album czarnoskórego artysty”)[10], a jego status gwiazdy dodatkowo potwierdziła nagroda Grammy za "Najlepsze męskie wykonanie" piosenki "Don't Stop 'Til You Get Enough"[10].

Ponad dwadzieścia pięć lat po premierze płyta Off the Wall pozostaje jednym z najważniejszych momentów w muzycznej karierze Jacksona, który rozpoczął jego dominację na rynku muzyki pop. W 2003 r. w rankingu stacji telewizyjnej VH1 Off the Wall zajęła trzydzieste szóste miejsce na liście albumów wszech czasów; na liście 500 Najlepszych Albumów Wszech Czasów magazynu Rolling Stone znalazła się natomiast na 68. miejscu.
1982-1986: Okres Thrillera [edytuj]
Michael Jackson z Ronaldem i Nancy Reagan w 1984 roku

Rok 1982 przyniósł dwa premierowe wydawnictwa z udziałem Jacksona. Pierwsze z nich to audiobook z bajkami wydany razem z soundtrackiem do filmu Stevena Spielberga E.T.. Zawierał on nagranie Michaela Jacksona czytającego bajkę oraz nową piosenkę "Someone in the Dark". Wkrótce płyta E.T. została uhonorowana nagrodą Grammy za "Najlepszy Album Dziecięcy". Drugim, tym razem autorskim wydawnictwem artysty, był wydany w grudniu album Thriller. Był to drugi longplay Jacksona wydany w wytwórni Epic Records. Thriller okazał się najlepiej sprzedającym się albumem w historii fonografii – według danych ze stycznia 2009, sprzedano go w 109 mln egzemplarzy[26]. Album ten stał się również pierwszym w historii, z którego siedem singli znalazło się w pierwszej dziesiątce listy Billboardu, w tym "Billie Jean", "Beat It" oraz piosenka tytułowa – "Thriller".

Ważnym wydarzeniem okazały się też teledyski do piosenek singlowych, które towarzyszyły płycie. Trwający trzynaście minut teledysk do utworu "Thriller" został bardzo dobrze przyjęty przez krytyków, a masowa emisja i duża popularność klipu doprowadziła do wydania krótkometrażowego filmu Making Michael Jackson's Thriller na kasetach wideo, który stał się najlepiej sprzedającą się kasetą domowego wideo w historii[27]. Kolejny ważny wideoklip to "Billie Jean", który był pierwszym teledyskiem afro-amerykańskiego wykonawcy regularnie wyświetlanym w MTV. Z piosenką tą związane jest również opracowanie przez Jacksona specyficznego sposobu poruszania się po scenie, tzw. moonwalk, który stał się znakiem firmowym piosenkarza i który Jackson po raz pierwszy zaprezentował podczas koncertu Motown 25: Yesterday, Today, Forever w 1983 r.[27]. Moonwalk zainicjował nową falę zainteresowania Thrillerem.

Album Thriller utrzymywał się na liście albumów Billboardu 122 tygodnie, z czego 37 na pierwszym miejscu. Thriller okazał się ogromnym sukcesem komercyjnym i artystycznym; dotychczas (do czerwca 2009 r.) w samych Stanach Zjednoczonych uzyskał 28 razy tytuł platynowej płyty[28]. Płyta ta uczyniła Michaela Jacksona ikoną światowej popkultury. Magazyn Time już w 1984 r. szacował dochody uzyskane ze sprzedaży albumu na 4,1 mld dolarów[29]. Thriller pomógł też czarnoskórym muzykom w ponownej szerszej prezentacji ich utworów w głównych stacjach radiowych, z których zniknęli w połowie lat 70.[29] Album w okresie jego największej popularności spotykał się z entuzjastycznym przyjęciem słuchaczy na całym świecie; jak wyraził się jeden z uczniów radzieckiego liceum: "Jego (Michaela Jacksona) muzyka jest niesamowicie ekscytująca. Jego puls to muzyka naszych czasów"[29].

W 1983 Jackson podpisał kontrakt reklamowy z koncernem Pepsi, który doprowadził do poważnego wypadku. Podczas kręcenia filmu reklamowego, na oczach ok. 3 tys. fanów, wybuch iskier ze specjalistycznego urządzenia spowodował zapalenie się włosów piosenkarza. W wyniku wypadku artysta doznał poparzeń drugiego stopnia przez co włosy nie odrosły w miejscu poparzenia.

W lutym 1984 Jackson został nominowany do nagrody Grammy w dwunastu kategoriach i zdobył osiem statuetek[27], tym samym bijąc rekord największej liczby zdobytych nagród w jednym roku[30]. Siedem zdobył Thriller, ósmą przyznano wydawnictwu E.T.. W 1984 zdobył również osiem American Music Awards, w tym "Specjalną Nagrodę za Zasługi", a także trzy MTV Video Music Awards.

W maju 1984 sklepy w całych Stanach Zjednoczonych rozpoczęły sprzedaż lalek gwiazdora, które stały się swego rodzaju symbolem seksu, jak je opisał magazyn Time: "Niesamowicie seksowne. Całkowicie bezpieczne. Erotyzm na wyciągnięcie ręki"[29]. Dodatkowo rękawica Michaela Jacksona wykonana z kryształu górskiego oraz kostium, w którym wystąpił w teledysku do "Thrillera", stały się znakami rozpoznawczymi jego stylu, który zaczął być chętnie kopiowany przez amerykańską młodzież.

W 1984 r. Jackson ponownie zaśpiewał ze swoimi braćmi. Najpierw pomógł im w pracy nad albumem Victory, następnie 6 lipca 1984 wyruszył z nimi jako główna gwiazda w trwającą pięć miesięcy trasę "Victory Tour". W 1985 Jackson został zaproszony do Białego Domu przez ówczesnego prezydenta Ronalda Reagana, który podziękował mu za użyczenie piosenki "Beat It" w kampanii przeciwko pijanym kierowcom w telewizji i radiu[31]. Jackson kontynuował swą działalność charytatywną. W 1985 wspólnie z Lionelem Richie stworzył przebój "We Are the World". Singel, dochody z którego zostały przeznaczone na cele dobroczynne, zwrócił uwagę opinii publicznej na problem głodu w Afryce Wschodniej i pomógł w zdobyciu funduszy na walkę z nim. Singel był też jednym z pierwszych przykładów działalności Michaela Jacksona jako filantropa. Piosenka zdobyła statuetkę Grammy w kategorii "Piosenka Roku"[27]. "We Are the World" stał się jednym z pięciu najlepiej sprzedających się singli wszech czasów, rozchodząc się w nakładzie ponad 20 mln egzemplarzy.

Z okresem po wydaniu Thrillera związane są również kontrowersje związane z nabyciem przez Jacksona większości udziałów w koncernie ATV Music Publishing, który posiadał prawa do większości piosenek zespołu The Beatles. Posunięcie to zdenerwowało jego bliskiego przyjaciela i muzyka Paula McCartneya, który również przedstawił koncernowi swoją ofertę. Ironią w tej sprawie było to, że to McCartney pierwszy zwrócił uwagę Jacksona, jak duże zyski mogą płynąć z posiadania praw do piosenek Beatlesów, co skłoniło Jacksona do ich zakupu[32]. Oznaczało to definitywny koniec współpracy artystycznej Jacksona i McCartneya. Ta kontrowersyjna transakcja, jak również doniesienia prasy brukowej o tym, że Jackson sypia w komorze tlenowej o podwyższonym ciśnieniu (w celu zatrzymania procesu starzenia) i że artysta kupił kości Josepha Merricka, mocno nadszarpnęły wizerunek Jacksona i spowodowały, że prasa nadała mu znienawidzony przez niego pejoratywny przydomek „Wacko Jacko” ("szurnięty Jackson")[33].

W 1986 Jackson zagrał w trójwymiarowym filmie wyprodukowanym przez George'a Lucasa, w reżyserii Francisa Forda Coppoli, pod tytułem Kapitan EO (ang. Captain EO). Film ten trwał 17 minut i kosztował 17 mln dolarów[34], stając się w tamtym czasie najdroższym filmem krótkometrażowym. W Disneylandzie film ten był wyświetlany od 18 września 1986 do 7 kwietnia 1997. W filmie pojawiły się dwie nowe piosenki Jacksona, były to "Another Part Of Me" (później pojawiła się ona w albumie Bad) oraz "We Are Here To Change The World", która oficjalnie ukazała się dopiero w Michael Jackson: The Ultimate Collection w 2004 r.
1987-1989: Okres Bad [edytuj]
Michael Jackson w 1986 r.

Album Bad ukazał się w okresie sukcesu Thrillera. Przez pewien czas był drugim najlepiej sprzedającym się albumem wszech czasów.

Bad (1987) był trzecim albumem Jacksona wydanym pod szyldem Epic Records i ostatnim nagranym z producentem Quincym Jonesem[27]. Początkowo Jackson chciał wydać album z 30 utworami, lecz Jones ograniczył tę liczbę do 10. Za namową Jonesa, Jackson zaprosił do zaśpiewania razem z nim tytułowego utworu Prince'a, ten jednak odmówił. Jones powiedział, że jako powód odmowy Prince wyjaśnił, że piosenka będzie hitem zarówno z jego pomocą, jak i bez niej[35]. W swojej zawartości Bad łączył ballady i nastrojowe utwory z mrocznymi i posępnymi piosenkami, a ostatni utwór "Leave Me Alone" był odpowiedzią Jacksona na ataki prasy, kierowane w jego stronę[36].

Premiera albumu była bardzo oczekiwana, jako że była to pierwsza płyta Jacksona od pięciu lat[36]. Jeszcze przed jego wydaniem złożono zamówienia na dwa miliony egzemplarzy[36]. W porównaniu z Thrillerem Bad sprzedał się w końcu w znacznie mniejszym nakładzie, mimo to dla Jacksona wciąż był gigantycznym sukcesem kasowym. Z albumu wydano siedem singli[27], z których pięć wspięło się na szczyty list przebojów: "I Just Can't Stop Loving You", "Bad", "The Way You Make Me Feel", "Man in the Mirror" oraz "Dirty Diana". Dwadzieścia lat po premierze Bad wciąż jest albumem, z którego największa liczba piosenek dotarła na pierwsze miejsce na liście przebojów Billboardu. Album rozszedł się w ponad 30 mln egzemplarzy, ośmiokrotnie zdobywając tytuł platynowej płyty[37].

We wrześniu 1987 Jackson ruszył w pierwszą solową trasę koncertową, Bad World Tour. Trasa trwała szesnaście miesięcy, podczas których Jackson dał 123 koncerty przed 4,4 mln fanów na całym świecie. Jednym z warunków dla organizatorów koncertów było, aby artysta miał zapewniony do celów przemieszczania się pomiędzy hotelami i miejscami koncertów jednocześnie prywatny autobus, samolot i helikopter[38].

Do produkcji nowego teledysku dla tytułowego utworu z albumu Jackson zatrudnił reżysera Martina Scorsese[39]. Debiut tego 18-minutowego teledysku w telewizji wywołał wiele kontrowersji, ponieważ ukazywał on głęboką zmianę w wyglądzie Michaela Jacksona[40], przede wszystkim w kolorze jego skóry. W dzieciństwie skóra Jacksona miała normalny kolor brązowy, typowy dla ludności afroamerykańskiej w USA. Michael Jackson deklarował, iż kolor jego skóry zmienił się z powodu choroby vitiligo. Odbarwione plamy zakrywano maskującym makijażem. Wraz z zwiększaniem się odbarwień na skórze, Jackson stosował jaśniejszy makijaż. Zmiana ta stała się tak widoczna, że prasa brukowa uznała to za skutek wybielenia skóry.
Kurtka w której Jackson występował podczas Bad World Tour.

W wyglądzie Jacksona nastąpiły też inne znaczące zmiany, spowodowane zabiegami chirurgii plastycznej. Media donosiły o operacjach nosa, ust, czoła i podbródka[41], sam Jackson w swojej autobiografii Moonwalk z 1988 r. napisał natomiast, że przeszedł jedynie dwie operacje nosa i operację uwydatniającą szczelinę podbródka, a zauważalne zmiany w strukturze jego twarzy są wynikiem diety i zmian w okresie dojrzewania[42].

Sukces, jaki Jackson osiągnął w tym okresie swojej kariery, spowodował, że nadano mu przydomek "Króla Popu"[43], używany przez fanów i prasę[1]. Jest kilka wersji pochodzenia tego przydomka. Sam Jackson twierdził, że nadała mu go jego przyjaciółka i aktorka Elizabeth Taylor na rozdaniu nagród w 1989, kiedy przedstawiła Jacksona jako "prawdziwego króla muzyki pop, rock i soul". W 1990, uznając wpływ Michaela Jacksona na muzykę lat 80., Biały Dom uhonorował Jacksona nagrodą jako "artystę dekady", osobiście wręczoną mu przez prezydenta George'a H. W. Busha, który oświadczył: "Oto coś, co nadaje się do sfotografowania. Chciałbym przywitać tutaj Michaela Jacksona, artystę dekady, który ma kolosalną liczbę zwolenników (...) Chciałbym go tutaj przyprowadzić i oficjalnie powitać go ponownie w Białym Domu"[44].

Okres ten był okresem wielkiej popularności Michaela Jacksona, jakiej wcześniej doznali jedynie Elvis Presley, The Beatles i Frank Sinatra[45]. W 1990 magazyn Vanity Fair nazwał Michaela Jacksona "najpopularniejszym artystą w historii show biznesu"[46].
1990-1994: Okres Dangerous [edytuj]

W listopadzie 1991 Michael Jackson wydał album Dangerous, który, sprzedając się w 29 mln egzemplarzy[47], zyskał podobną popularność co Bad. Największym hitem okazał się singel "Black or White", który dotarł do pierwszego miejsca na liście Billboardu i utrzymywał się tam przez siedem tygodni. Singlowi towarzyszył kontrowersyjny teledysk, wyemitowany w stacjach telewizyjnych FOX, MTV i BET, zawierający sceny erotyczne oraz przemocy. Kontrowersyjne sceny w drugiej połowie 14-minutowej wersji "Black or White" zostały zmienione, aby zapobiec zakazowi emisji video[43]. 14 listopada 1991 teledysk do "Black or White" został wyemitowany jednocześnie w 27 krajach; obejrzało go 500 mln osób, co było największą widownią, jaką kiedykolwiek miała tego typu produkcja[48].

10 lutego 1992 MTV oficjalnie rozpoczęło emisję swojego pierwszego globalnego teleturnieju "My Dinner with Michael". Zwycięzcy z całego globu mieli okazję uczestniczyć w kolacyjnym przyjęciu, którego gospodarzem był Michael Jackson na planie swego teledysku "In the Closet". Później tego samego roku, na antenie ABC miała miejsce premiera filmu biograficznego The Jacksons: An American Dream, opartego na prawdziwej historii powstania zespołu The Jackson 5. Jackson założył fundację "Heal the World" (której nazwa pochodziła od singla "Heal the World", nagranego w celach charytatywnych w 1992 r.). W styczniu 1993 Michael Jackson wystąpił na Super Bowl XXVII, który zgromadził największą widownię w historii amerykańskiej telewizji[49]. W programie "Oprah Winfrey Show" w 1993 Jackson stwierdził, że kolor jego skóry zmienił się za przyczyną vitiligo[50], choroby powodującej stopniową utratę pigmentu w skórze. W wywiadzie tym Jackson oświadczył, że w okresie pomiędzy Off the Wall i Thrillerem na jego skórze zaczęły pojawiać się białe plamy, które ukrywał za pomocą odpowiedniego makijażu. Z czasem jednak zabiegi te stawały się coraz bardziej uciążliwe, gdyż choroba postępowała i utrata pigmentu obejmowała coraz większy obszar jego ciała. Gdy kolor biały zaczął przeważać nad czarnym, jedynym sposobem na ujednolicenie barwy skóry stało się pokrycie pozostałych ciemnych elementów jasnym makijażem.

Wkrótce na światło dzienne wyszedł fakt, że Jackson zaprasza do swojego domu w Neverland Ranch dzieci, które zostają z nim na noc. Sprawa została poddana dokładnej analizie przez media i opinię publiczną w 1993, kiedy postawiono Jacksonowi pierwsze zarzuty o molestowanie nieletnich. Jackson został oskarżony przez dziecko, które kilkakrotnie nocowało u niego. Tego samego roku Jordan Chandler, syn byłego dentysty z Beverly Hills, reprezentowany przez prawnika Larry'ego Feldmana, oskarżył Jacksona o wykorzystanie seksualne. 22 grudnia Jackson, odpowiadając na oskarżenia przez satelitę z Neverland Ranch, oświadczył, że jest "całkowicie niewinny jakiegokolwiek przestępstwa". 25 lutego 1994 Jackson zawarł pozasądową ugodę ze stroną skarżącą, wypłacając nieznaną sumę, szacowaną na 20 mln dolarów, co uchroniło go od oficjalnego postawienia zarzutów[51]. Po ugodzie tej w 1994 Jackson poślubił Lisę Marie Presley, córkę Elvisa Presleya. Presley utrzymywała w trakcie ich małżeństwa, że oboje wypełniali swoje obowiązki małżeńskie i byli aktywni seksualnie[52], po niespełna dwóch latach małżeństwo to jednak się rozpadło.
1995-2000: Okres HIStory i Blood on the Dance Floor [edytuj]

W czerwcu 1995 Jackson wydał album HIStory: Past, Present And Future – Book I[53], który rozszedł się w nakładzie 18 mln egzemplarzy na całym świecie[47]. Pierwsza płyta, HIStory Begins, była piętnastościeżkowym albumem – składanką największych hitów artysty (potem została wydana w postaci jednopłytowej, jako Greatest Hits – HIStory Vol. I w 2001); podczas gdy druga płyta, HIStory Continues, zawierała materiał piętnastu całkowicie nowych piosenek. Pierwszym singlem promującym HIStory był "Scream". Singel dotarł do pierwszej piątki na liście Billboardu. Teledysk do "Scream" do dzisiaj pozostaje najdroższą tego typu produkcją na świecie[54]. W 1995 Jackson i jego siostra Janet Jackson za piosenkę "Scream" z albumu HIStory zdobyli nagrodę MTV Video Music Awards. Podczas rozdania nagród 7 września, Jackson wykonał składankę złożoną z trzech piosenek – "Billie Jean", "Dangerous" i "You Are Not Alone".

"They Don't Care About Us" było czwartym singlem promującym HIStory i wywołało dużo kontrowersji, związanych z antysemickim tekstem. Piosenka zawiera słowa: "Jew me, sue me" (ang. Jew – Żyd, sue – podać kogoś do sądu) oraz "kick me, kiked me" (ang. kick – kopać, kike – wulg. określenie wyznawcy judaizmu). Pod wpływem nacisków ze strony środowisk żydowskich w późniejszych wydaniach usunięto te słowa.

W ramach promocji albumu Jackson wyruszył na zakończoną sukcesem trasę koncertową HIStory World Tour[53], którą obejrzało ponad 4,5 mln osób, co do dzisiaj stanowi rekord dla trasy koncertowej poza Stanami Zjednoczonymi (w trasie tej Jackson wystąpił również jedyny raz w Polsce).

14 listopada 1996, przebywając podczas trasy w Australii, Jackson poślubił swoją dermatolog, Deborah Jeanne Rowe, z którą miał później syna, Michaela Josepha Jacksona Juniora ("Prince'a"), oraz córkę Paris Michael Katherine Jackson. Jackson i Rowe rozwiedli się w 1999. Jackson skomentował to później mówiąc, że Rowe chciała urodzić mu dzieci jako "prezent"[55]. Prawdziwość ojcostwa Michaela Jacksona w tym związku małżeńskim była przedmiotem debaty publicznej; sam Jackson i Rowe zawsze twierdzili, że dwójka ich dzieci została poczęta w sposób naturalny.

W 1996 podczas ceremonii rozdania nagród BRIT Awards Jackson wykonał "Earth Song", występując ubrany na biało i otoczony przez dzieci. Odtwarzając scenę z teledysku – podczas której rozkładając ramiona, obejmuje parę drzew – wyglądem swoim przypominał Jezusa Chrystusa; w trakcie wykonywania piosenki był też unoszony przez dźwig, a specjalna maszyna rozwiewała jego włosy. W reakcji na to wokalista zespołu Pulp, Jarvis Cocker, oraz jego przyjaciel, Peter Mansell, weszli na scenę, Cocker wypiął pośladki, zatańczył i zszedł ze sceny. Pytany przez media o ten incydent, Cocker powiedział: "Była to forma protestu przeciwko Michaelowi Jacksonowi, który widzi siebie jako kogoś w rodzaju Chrystusa, z mocą uzdrawiania... po prostu wbiegłem na scenę i zacząłem się popisywać... próbowałem tylko zrobić coś, co każdy inny zrobiłby z wielką ochotą, jeśli tylko zdobyłby się na odwagę"[56]. Cockera poparła prasa brytyjska: magazyn Melody Maker z 2 marca 1996 proponował nadanie Cockerowi tytułu szlacheckiego, a Noel Gallagher stwierdził: "Jarvis Cocker to gwiazda i powinien otrzymać order". Gallagher powiedział też o zachowaniu Jacksona: "Powrót do tego kraju przez Michaela Jacksona po tym, co się stało – i myślę że każdy wie o czym mówię – ubieranie się w białą szatę, uważanie się za Mesjasza – za kogo on się ma? Za mnie?"[57].

W 1997 Jackson wydał album z nowym materiałem oraz remiksami hitów z HIStory, zatytułowany Blood on the Dance Floor (HIStory in the Mix)[53]; album stał się najlepiej sprzedającym się wydawnictwem z remiksami. Zawierał również pięć całkowicie nowych piosenek: "Blood on the Dance Floor", "Is It Scary", "Ghosts", "Superfly Sister" i "Morphine". Trzy zostały wydane na świecie: piosenka tytułowa, "Ghosts" i "Is It Scary". Piosenka tytułowa wspięła się na pierwsze miejsce w Wielkiej Brytanii. Single "Ghosts","2Bad" i "Is It Scary" były oparte na filmie Jacksona Ghosts[58]. Ten krótkometrażowy film według scenariusza Michaela Jacksona i Stephena Kinga, wyreżyserowany przez Stana Winstona, zawierał wiele efektów specjalnych i choreografii, do muzyki napisanej przez Michaela Jacksona[59]. Teledysk do "Ghosts" trwa 39 minut i jest aktualnie najdłuższym na świecie[60]. Jackson zadedykował album Eltonowi Johnowi, który był dla niego wsparciem podczas uzależnienia od środków przeciwbólowych, głównie morfiny.

W 1998 Jackson zawarł ugodę pozasądową z gazetą Daily Mirror, która przeprosiła go za to, że określiła jego twarz jako "paskudnie zniekształconą i odrażającą". Steven Hoefflin, hollywoodzki chirurg plastyczny, przypuszczalnie operujący nos Jacksona, odradził mu wykonywanie dalszych operacji[38].
2001-2003: Okres Invincible [edytuj]

W październiku 2001 Jackson wydał album Invincible[61], który zajął pierwsze miejsce na listach przebojów w trzynastu krajach[49]. Invincible sprzedał się w 13 mln egzemplarzy na całym świecie[62]. Singlami promującymi płytę były "You Rock My World", "Cry" oraz "Butterflies". Jackson wraz z 35 innymi artystami nagrał też singel przeznaczony na cele dobroczynne – "What More Can I Give", który z powodu konfliktu z Sony został wydany w nietypowy sposób, mianowicie w internecie. Aby go zakupić, należało wejść na odpowiednią stronę i za opłatą go pobrać. Singel ukazał się w dwóch wersjach językowych: angielskiej i hiszpańskiej. Tuż przed premierą Invincible Jackson poinformował prezesa Sony Music Entertainment, Tommy'ego Mottolę, że nie odnowi kontraktu[43]; kontrakt miał wygasnąć w wypadku dostarczenia przez wytwórnię albumów z całkowicie nowym materiałem, przeznaczonych do wydania przez Epic Records/SME. W 2002 wszystkie wydania singli, zdjęcia do teledysków i promocja albumu Invincible zostały odwołane. W rezultacie Jackson oskarżył Mottolę o niewspieranie afroamerykańskich artystów[43] i nazwał go "diabłem" i "rasistą", który używa swych czarnoskórych artystów do własnych celów[43]. Zarzucił mu też, że Mottola nazwał Irvinga Lorenzo (Irv Gotti) "grubym czarnuchem"[63][64]. Sony wydało oświadczenie zaprzeczające tym oskarżeniom, wskazując na fakt, że Mottola był kiedyś mężem gwiazdy pop Marii Carey. Sama Mariah Carey, kiedy została o zapytana o te oskarżenia przez Larry'ego Kinga w programie "Larry King Live", miała do nich obojętny stosunek[65].

7 września i 10 września 2001 Jackson zorganizował specjalny rocznicowy koncert Michael Jackson: 30th Anniversary Special w Madison Square Garden, celebrujący 30 lat jego solowej kariery scenicznej. Później koncert wyemitowano 13 listopada 2001[61]. W koncercie wzięło udział wielu artystów: Britney Spears, Nelly Furtado, Mýa, Usher, Whitney Houston, Billy Gilman, Shaggy, Rayvon, Rikrok, Destiny's Child, Monica, Deborah Cox, Rah Digga, Tamia, James Ingram, Gloria Estefan, 98 Degrees, Luther Vandross, Liza Minnelli, Lil' Romeo, Master P, 'N Sync, the Jacksons i Slash[66].

Po atakach na World Trade Center 11 września 2001 Jackson pomógł zorganizować koncert charytatywny United We Stand: What More Can I Give na RFK Stadium w Waszyngtonie. Koncert transmitowano 21 października 2001, wśród wielu czołowych artystów był też Jackson, który w finale wykonał swoją piosenkę "What More Can I Give".

Pod koniec roku 2002 fundacja Jacksona "Heal the World" zanotowała wartość aktywów netto na poziomie 3.542 dolarów, wydatki wyniosły 2.585 dolarów (głównie na honoraria za organizację koncertów). Fundacja zawiesiła działalność w Kalifornii w kwietniu 2002, przypuszczalnie w konsekwencji niedostarczenia rocznych sprawozdań, wymaganych dla organizacji zwolnionych z płacenia podatków. Fundacja „Heal the World” dzięki Michaelowi Jacksonowi przekazała na całym świecie miliony dolarów na leczenie dzieci, na skutek zawieszenia znalazła się jednak bez środków na dalszą działalność[67].
Jackson ze swym synem w Paryżu w 2006 r.

W listopadzie 2002 Jackson odwiedził Berlin, gdzie odebrał nagrodę za swoją pracę charytatywną. W hotelu Adlon, gdzie przebywał, doszło do kolejnego incydentu, który ściągnął na niego krytykę mediów. Przed hotelem zgromadzili się jego fani, którzy głośnym skandowaniem wyrażali dla niego poparcie. Kiedy, według gwiazdora, poprosili go również, by pokazał im swoje dziecko, ten przyniósł swojego syna na balkon, trzymając go prawym ramieniem i jednocześnie zakrywając jego twarz kawałkiem materiału, by chronić jego tożsamość przed mediami. Jackson na moment wystawił swoje dziecko za barierkę balkonu, wciąż je trzymając. Spowodowało to później oskarżenia określające Jacksona jako niebezpiecznego dla dzieci, czemu Jackson zaprzeczył. Kiedy fani zaczęli po raz kolejny wiwatować na cześć Jacksona, ten pojawił się później tego wieczoru jeszcze raz na balkonie, tym razem z dwójką starszych dzieci. W filmie dokumentalnym Living with Michael Jackson Jackson powiedział, że media myliły się w swych komentarzach na temat jego nieodpowiedzialności wobec własnych dzieci. "Kocham moje dzieci", oświadczył w filmie, "Trzymałem syna bardzo mocno. Dlaczego miałbym zrzucać dziecko z balkonu? To najgłupsza rzecz, jaką kiedykolwiek słyszałem"[68].

3 i 6 lutego 2003 w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych został wyemitowany kontrowersyjny film dokumentalny zatytułowany Living with Michael Jackson. Dokument ten zawierał wywiady z Jacksonem, które mówiły o jego życiu osobistym[69]. Brytyjski dziennikarz Martin Bashir i jego ekipa filmowa filmowała Jacksona przez 8 miesięcy, rejestrując też jego kontrowersyjne zachowanie w Berlinie. Szczególnie jedna część dokumentu wzbudziła kontrowersje, ukazująca Jacksona trzymającego za rękę, wówczas 13-letniego, chłopca chorego na raka Gavina Arviso i przyznającego się do dzielenia z nim sypialni (jednak nie wspólnego łóżka) oraz spania w jednym łóżku z innymi dziećmi. Jackson poczuł się zdradzony przez Bashira i uznał, że film oddał zniekształcony obraz rzeczywistości[70]. W odpowiedzi na różne spekulacje mediów wyświetlono później dwa programy specjalne: Michael Jackson: The Footage You Were Never Meant to See oraz Michael Jackson's Private Home Movies[71]. Michael Jackson: The Footage You Were Never Meant to See, który pokazano pod koniec lutego, przedstawiał pełną wersję dokumentu Living with Michael Jackson; Michael Jackson's Private Home Movies wyemitowano natomiast w kwietniu jako 2-godzinny program specjalny z komentarzem Jacksona. Również w 2003 pojawiły się informacje że Jackson pracuje nad nowym albumem studyjnym. W marcu 2003 wydano radiową edycję piosenki "Escape", po którym pojawiły się głosy, że jest to pierwszy singel z nowego albumu Jacksona. Prace nad albumem zostały z nieznanych powodów wstrzymane i zamiast niego wydano składankową płytę Number Ones.
2003-2006: Proces, uniewinnienie i następstwa [edytuj]
Fani protestujący w Amsterdamie przeciwko uznaniu Michaela za winnego

W listopadzie 2003 Michael Jackson wraz z Sony Records wydał składankę swoich hitów na dysku CD oraz DVD, zatytułowaną Number Ones. Zawierała ona utwory Jacksona, które dotarły na pierwsze miejsca list przebojów. Składanka sprzedała się w nakładzie 6 mln egzemplarzy na całym świecie[72]. W dniu zaplanowanej premiery albumu, kiedy Michael Jackson znajdował się w Las Vegas, zajęty filmowaniem teledysku do "One More Chance" (jedynej nowej piosenki na Number Ones), Departament Szeryfa Santa Barbara przeszukał Neverland Ranch i wydał nakaz aresztowania Jacksona pod zarzutem molestowania dzieci[73]. Jackson został oskarżony o molestowanie Gavina Arviso, o którym opinia publiczna dowiedziała się w tym samym roku z filmu dokumentalnego Living with Michael Jackson. 18 grudnia 2003 Jackson został postawiony przed sądem z siedmioma zarzutami molestowania dziecka i dwoma zarzutami podawania alkoholu w celu popełnienia tego przestępstwa, wszystkie odnoszące się do tego samego chłopca, mającego mniej niż 14 lat. Jackson zaprzeczył oskarżeniom, mówiąc, że nocowanie dzieci w jego domu było pozbawione jakichkolwiek aktów natury seksualnej. Przyjaciółka Jacksona, Elizabeth Taylor, broniła go w programie "Larry King Live", mówiąc, że była u Jacksona i widziała ich "w łóżku oglądających telewizję. Nie było w tym nic nienormalnego. Nie było żadnego kontaktu fizycznego. Śmialiśmy się jak dzieci i oglądaliśmy mnóstwo Walta Disneya. Nie było w tym nic dziwnego"[74].

Proces rozpoczął się w Santa Maria w stanie Kalifornia 31 stycznia 2005 i trwał do końca maja 2005, kończąc się całkowitym uniewinnieniem Jacksona w czerwcu. Był to jeden z największych i najbardziej udokumentowanych przez media procesów w historii[75]. Popularność Jacksona poza granicami Stanów Zjednoczonych zapewniła tłumy reporterów[75]. W trakcie procesu do Santa Barbara zjechało również wielu fanów Jacksona; po ogłoszeniu wyroku uniewinniającego grupa 1200 z nich zgotowała Jacksonowi owację przy wyjściu z sądu[76].

Prokurator okręgowy okręgu Santa Barbara w Kalifornii, Tom Sneddon, podejmował dwukrotnie działania przeciwko Jacksonowi w związku z jego rzekomym molestowaniem dzieci. Pierwszy incydent z 1993 zakończył się bez postawienia zarzutów, drugi (z końca 2003) doprowadził dwa lata później do procesu. Doprowadziło to do spekulacji o osobistych motywach działania Sneddona i pragnieniu zemsty na Jacksonie[77]. Po przegranym procesie w 2005 Sneddon ogłosił swoją dymisję 6 czerwca 2006.

Po uniewinnieniu Jackson przeprowadził się do Bahrajnu, gdzie rzekomo kupił dom członka parlamentu Bahrajnu[78]. Jackson przypuszczalnie spędził tam czas na komponowaniu nowej muzyki, w tym singel dobroczynny przeznaczony dla ofiar huraganu Katrina, zatytułowany "I Have This Dream". Swych głosów przy nagrywaniu piosenki rzekomo użyczyli: Ciara, Snoop Dogg, R. Kelly, Keyshia Cole, James Ingram, Jermaine Jackson, Shanice i The O'Jays. Według Raymone Bain lista artystów obejmowała m.in. Mary J. Blige, Missy Elliott, Jaya-Z, Jamesa Browna i Lenny'ego Kravitza. Jako termin nagrania podano 13 września 2005, po wielu przesunięciach terminu singla jednak nigdy nie wydano. Dopiero później okazało się, że singiel nie zostanie wydany z powodu zerwania umowy przez Jacksona z wytwórnią "2 Seas Record", ponadto Michael Jackson nie poprosił o przesłanie mu jego singla i tym samym singiel pozostał w wytwórni.

10 czerwca 2005 r. została zwolniona rzeczniczka prasowa wytwórni Jacksona – Raymone Bain[79]. Na aktualnie nieistniejącej stronie internetowej wytwórni Jacksona podano jedynie komunikat następującej treści: "MJJ Productions z przykrością zawiadamia o zwolnieniu Raymone Bain i likwidacji Bain and Associates. Dziękujemy wam za współpracę". Bain powiedziała prasie, że nie została zwolniona i że tylko Michael Jackson, a nie jego wytwórnia (kierowana przez jego brata. Randy'ego Jacksona), może ją zwolnić.
2006-2009: Visionary - This Is It [edytuj]

W lutym 2006 wytwórnia Jacksona wydała Visionary: The Video Singles, box zawierający dwadzieścia najpopularniejszych singli, które były wypuszczane na rynek sukcesywnie przez pięć kolejnych miesięcy[80]. 27 maja 2006 Michael Jackson odebrał Legend Award podczas ceremonii rozdania nagród MTV Japan's VMA Awards w Tokio. Było to jego pierwsze wystąpienie publiczne od czasu uniewinnienia od zarzutu molestowania nieletniego chłopca niemal rok wcześniej. Nagroda ta była wyrazem uznania dla jego zasług dla produkcji teledysków w ostatnich 25 latach. Zaraz po ceremonii wręczenia nagród Jackson pojawił się również na SMAPxSMAP[81]. 14 listopada 2006 Sony oficjalnie wydało box Visionary w Stanach Zjednoczonych[82] . Michael odwiedził również londyńskie biuro Guinness World Records, gdzie otrzymał osiem nagród[83]. 15 listopada 2006 Michael Jackson otrzymał nagrodę "Chopard Diamond Award" za sprzedaż ponad 100 mln albumów. Było to jego drugie publiczne wystąpienie od czasu procesu w 2005[84]. Pomimo spekulacji prasy brukowej przed tym koncertem[85][86][87] Jackson nie wykonał tam "Thrillera", natomiast dołączył do chóru, aby zaśpiewać "We Are the World". W materiale filmowym z tego wydarzenia widać Michaela wzruszonego uwielbieniem, jakie okazywała mu publiczność. Według kierownika Działu Public Relations World Music Awards, (Juliusa Justa), nagłośnienie podczas wydarzenia zostało wyciszone ze względu na późną porę. Odpowiedzialni pracownicy Earl's Court (miejsca, w którym odbywała się ta impreza) powiedzieli, że uczyniono to, aby show mógł trwać godzinę dłużej i odbywać się po godz. 11[88].

30 grudnia 2006, po śmierci Jamesa Browna, Jackson wziął udział w pogrzebie tego "ojca chrzestnego soulu", wśród 8 tys. zgromadzonych byli też rodzina, przyjaciele i fani Jacksona[89]. Al Sharpton, bliski przyjaciel Browna, wygłosił na pogrzebie przemówienie, w którym oświadczył, że w ostatniej rozmowie z Brownem ten powiedział mu, że artyści tacy jak Jackson muszą dalej tworzyć pozytywną muzykę dla wszystkich ludzi[89].

Pod koniec 2006 pojawiło się nagranie zatytułowane "No Friend of Mine (Gangsta)". Piosenka zawiera partię wokalną Jacksona[90].

24 grudnia 2006 Jackson opuścił Irlandię i powrócił do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał w Las Vegas[91]. W rozmowach z dziennikarzami wspomniał o planach spotkań z fanami w Japonii w marcu następnego roku. Na jedno z tego rodzaju spotkań, zorganizowanych dla japońskich specjalistów od biznesu, wstęp miał kosztować 3500 dolarów. Jackson wyjaśnił powód, dla którego wybrał Japonię: "Moi przyjaciele i fani w Japonii wspierali mnie i moją rodzinę przez wiele, wiele lat".

9 marca 2007 Jackson przybył na dwa wspomniane wyżej spotkania w Japonii, gorąco witany przez setki swoich fanów na lotnisku Narita. Na pierwszym spotkaniu, na którym opłata za wstęp wynosiła 3500 dolarów, pojawiło się 400 fanów i niepełnosprawnych dzieci (które weszły za darmo)[92]. Goście mogli spędzić od 30 sekund do minuty razem z Jacksonem. Jenny Sasaki, jedna z fanek, powiedziała, że "jest to nieporównywalne do niczego wydarzenie; kocham Michaela Jacksona, jego muzykę, jego wrażliwość i dobroć"[92]. Po wielu dniach spotkań z fanami Jackson spotkał się też z blisko 3000 amerykańskich żołnierzy stacjonujących w Japonii i członkami ich rodzin, zebranymi w Camp Zama. Jackson, po uściśnięciu dłoni i podziękowaniu żołnierzom za ich służbę, przemówił do zebranych, mówiąc: "Ci z was, którzy pojawili się tutaj, są najbardziej wyjątkowymi ludźmi na świecie. To dzięki wam, którzy tu jesteście oraz dzięki innym, którzy tak mężnie oddają swe życie, by nas chronić, dzięki wam możemy cieszyć się wolnością". W obozie Jackson przybył również na ceremonię awansowania żołnierzy i przypiął do ich mundurów szpilki[93].

Po opuszczeniu Japonii Jackson zatrzymał się w Londynie. Po powitaniu przez fanów na lotnisku Heathrow pojechał do hotelu Carlton Towers, w którym się zatrzymał podczas tej krótkiej wizyty. W hotelu Michael zaczął rozdawać autografy, napór fanów był jednak tak duży, że wraz z dziećmi został przetransportowany w bezpieczne miejsce. Następnie powrócił do Las Vegas, na lotnisku jego fani entuzjastycznie przywitali też jego dzieci, przynosząc im kwiaty i podarunki[94].

W trzecim kwartale 2007 Jackson zapowiedział wydanie swojego nowego albumu. Media spekulowały na temat jego współpracy z will.i.am (z Black Eyed Peas)[95], Teddym Rileyem[96], DJ Whoo Kid[96], Akonem[95], Chrisem Brownem i 50 Centem[95]. Jackson założył The Michael Jackson Company, która miała trzymać pieczę nad jego finansami oraz wydawaniem kolejnych albumów. Jackson w ramach promocji nowej płyty planował też kolejną trasę koncertową[97].

11 lutego 2008 została wydana edycja specjalna albumu Thriller z okazji 25-lecia premiery albumu. Na płycie oprócz podstawowych dziewięciu utworów, znalazły się remiksy wykonane przez znane gwiazdy oraz jeden niepublikowany wcześniej utwór "For All Time". Remiks "Wanna Be Startin' Somethin' zawiera kilka sekund nowego wokalu Jacksona. 1 lipca 2008 w internecie pojawiła się piosenka "Hold My Hand", wykonywana w duecie z Akonem. Wytwórnia Akona stwierdziła, że najnowszy album muzyka jeszcze nie jest ukończony, więc nie wiadomo, czy "Hold My Hand" trafi na tracklistę oraz czy znajdzie się na singlu[98][99].

Na przełomie lat 2008/09 Michael Jackson pracował nad nowym studyjnym albumem. Na początku marca poinformował fanów, iż dokonywał już selekcji piosenek, jakie mają się pojawić na albumie, potem 13 marca 2009 roku, na O2 Arena w Londynie ogłosił, iż planuje powrót na scenę, dając serię 50 występów od 7 lipca 2009 do 6 marca 2010 roku, potem jednak olbrzymia wyprzedaż biletów tj. 11 szt. na sekundę, spowodowała przedłużenie trasy o kolejne 40 występów oraz ze względu na zaawansowaną i nowatorską technikę koncertów (22 różne rozpoczęcia występów) opóźniono występy przestawiając datę rozpoczęcia koncertów na 13 lipca 2009 aż do 10 marca 2010, z których wszystkie miały odbyć się w sali koncertowej O2 Arena w Londynie. Koncerty te, zatytułowane This Is It[100], miały być jego pierwszymi od trasy koncertowej HIStory World Tour w latach 1996/97.[101]. Na początku 2009 nagrał teledysk, pod roboczą nazwą "Dome Project", który miał zostać wyświetlony podczas występu na żywo w Londynie. Na połowę lipca 2009 planowane było zakończenie jego postprodukcji[102][103]. Koncerty jednak nie mogły się odbyć a nowy album studyjny nie został wydany, z powodu śmierci Michaela na 3 tygodnie przed pierwszym występem. Niedługo po śmierci firma Sony z Kennym Ortegą ogłosili, że powstanie film z prób Michaela pt. Michael Jackson's This Is It[104], który będzie wyświetlany w kinach na całym świecie tylko przez 2 tygodnie, po 2 tygodniach przedłużono jego wyświetlanie o kolejne 3 tygodnie. Profit ze sprzedaży biletów to ok. 200 mln. $. Przed wejściem do kin, Sony wydało także soundtrack pt.This Is It[105] 26 października 2009 roku gdzie znalazły sie wszystkie utwory, jakie wykonywał Michael na próbach plus 1 nowy utwór nigdy nie wydany przez Michaela zatytułowany This Is It. Utwór ten został skomponowany i napisany przez Michaela oraz Paula Ankę w trakcie sesji do albumu Thriller. Album This Is It w ciągu 5 miesięcy sprzedał się w 1,754,000 kopii. Natomiast nowy studyjny album Michaela Sony oświadczyło, że wyda go w późniejszym terminie, ponieważ prace nad albumem nie zostały zakończone, i wydadzą go gdy to nastąpi. W między czasie zostało ujawnione, że Michael pracował nad dwoma albumami a nie jednym. Drugi album nad którym Michael pracował był w zupełnie innym charakterze muzycznym. Michael zaczął komponować muzykę klasyczną i istnieje tylko urywek utworu jaki został nagrany na prośbę Michaela, ponieważ nigdy nie został on ukończony z powodu śmierci piosenkarza[106].
Śmierć [edytuj]
Wikinews
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews na temat śmierci Michaela Jacksona

25 czerwca 2009 o godzinie 12:21 do wynajmowanej przez Jacksona rezydencji w Holmby Hills w Los Angeles wezwano pogotowie ratunkowe po tym, jak próby reanimacji Jacksona przez jego osobistego lekarza nie powiodły się[107][108][109]. Muzyk został przewieziony do szpitala uniwersyteckiego UCLA Medical Center, gdzie według brata Jacksona, Jermaine'a, był resuscytowany przez ponad godzinę[109]. Zgon potwierdzono o godz. 14:26 czasu lokalnego (23:26 czasu polskiego)[110][17][109]. Podaną do wiadomości publicznej przyczyną śmierci było nagłe zatrzymanie krążenia[111][109]. Sekcję zwłok Jacksona przeprowadzono 26 czerwca 2009, jednak jej ostateczne wyniki ogłoszone zostaną po badaniach toksykologicznych, które według oficjalnego oświadczenia rzecznika prasowego zakładu medycyny sądowej w Los Angeles (Los Angeles County Coroner) tzw. koronera, mogą potrwać do 6 lub 8 tygodni[112]. Policja z Los Angeles zapowiedziała wszczęcie śledztwa w sprawie śmierci muzyka[109][113]. Zostało zapowiedziane że osobisty lekarz Michaela Jacksona – Conrad Murray – usłyszy zarzut zabójstwa piosenkarza[114].
Wyniki autopsji [edytuj]

Wynik autopsji[115] Michaela Jacksona został opublikowany przez AP od koronera z Los Angeles dn. 2 października 2009 roku, w, którym stan Michaela przedstawił następująco:"piosenkarz był w stosunkowo dobrym stanie zdrowia, jak na swój wiek i nie wykryto żadnych narkotyków w jego układzie". Koroner z Los Angeles pokazał raport, w którym były szczegóły takie jak: waga 62 kg, która jest normą przy wzroście 175 cm. Jego serce było mocne bez jakichkolwiek śladów chorób. Jego nerki i wiele innych narządów były w normie. Raport także mówi o szczegółach wyglądu ciała od głowy do pleców. Miał 7-centymetrową bliznę za lewym uchem i jeszcze jedną za prawym. Bliznę także miał na nozdrzach i jedną, 10-centymetrową bliznę na prawym ramieniu. Miał parę blizn o wymiarach 7 cm na szyi i mniejsze blizny na dłoniach i nadgarstku. Była także mała blizna niedaleko pępka i 5-centymetrowa blizna na prawej ręce od strony brzucha. Zaczynał łysieć z przodu głowy, ze swoich wcześniej opisywanych mocno kręconych włosów. W miejscu łysiny był zrobiony ciemny tatuaż rozciągający się na czubku głowy od ucha do ucha. Widoczny był artretyzm w dolnej części kręgosłupa i na niektórych palcach. Koroner znalazł także depigmentację skóry na całej klatce piersiowej, brzuchu, twarzy i dłoniach.
Reakcje [edytuj]
Tłumy i reporterzy przed UCLA Medical Center, 25 czerwca 2009

Niemal natychmiast po śmierci Michaela Jacksona jego zgon zaczęto porównywać do śmierci Elvisa Presleya, który zmarł w 1977 roku w wieku 42 lat. Gil Troy, profesor historii najnowszej na Uniwersytecie McGill, podkreślił w artykule poświęconym śmierci Jacksona jego ważną rolę w historii:
Quote-alpha.png
Długo po tym, gdy tragiczny koniec życia Jacksona zostanie zapomniany, jego ważna rola w zasypywaniu przepaści między białymi i czarnymi Amerykanami pozostanie w pamięci (...). Jeśli Reagan używał swojego statusu celebryty, by zamazywać linie podziału między przywództwem a scenicznym show; jeśli Bill Cosby używał go, by sugerować, że dumni czarni mogą żyć "po białemu"; to Michael Jackson jako celebryta kompletnie zamazał granice między byciem czarnym i białym, gejem i heteroseksualistą[116].

Madonna i Diana Ross oświadczyły, że były zrozpaczone na wieść o śmierci Michaela Jacksona[117][118]. Jego była żona Lisa Marie Presley wspomniała o rozmowie z Jacksonem czternaście lat temu i jego obawach przed "skończeniem" jak Elvis, jej ojciec[119]. Długoletnia przyjaciółka Jacksona, Elizabeth Taylor, powiedziała, że "nie wyobraża sobie życia bez niego"[120]. Żal wyraziło też wielu innych artystów, m.in. Paul McCartney, Mariah Carey, Liza Minnelli[118], Britney Spears czy Justin Timberlake[121].
Pokryta kwiatami gwiazda Jacksona na Hollywood Walk of Fame, 27 czerwca 2009

W Kongresie Stanów Zjednoczonych, członkowie Izby Reprezentantów Diane Watson i Jesse Jackson, Jr. wnioskowali o uczczenie zmarłego muzyka minutą ciszy[122]. Prezydent USA Barack Obama złożył kondolencje rodzinie i fanom Michaela Jacksona, podkreślając, że był wyjątkowym artystą i ikoną muzyki, mimo pewnych tragicznych i smutnych aspektów jego życia[123].

Wieści o śmierci Jacksona szybko rozprzestrzeniły się w Internecie, powodując awarię lub spowolnienie niektórych stron. Operatorzy Google przypuszczali najpierw, że ich wyszukiwarka została zaatakowana przez hakerów i tymczasowo zablokowali dostęp do wyrażenia "Michael Jackson", które wpisywało miliony użytkowników. Awarii doznały też Twitter[124], Wikipedia[125] oraz, na 40 minut, komunikator internetowy AOL. AOL nazwał to "istotnym momentem w historii Internetu", dodając, że nigdy nie widzieli czegoś podobnego na taką skalę[126].
Testament [edytuj]

1 lipca 2009 ujawniono treść spisanego w 2002 roku testamentu Jacksona. Wyczytać w nim można, że piosenkarz zażyczył sobie, by dziećmi zaopiekowała się ich babcia – Katherine, lub w przypadku takiej niemożności opiekować się miała piosenkarka Diana Ross[127]. Majątkiem zarządzać mieli współpracownicy gwiazdora (lub jego dzieci, kiedy ukończą pełnoletność), którzy pieniądze powinni przekazać na "Fundusz Powierniczy Rodziny Michaela Jacksona". Z testamentu Jackson wykluczył Debbie Rowe – matkę dwójki najstarszych dzieci oraz swojego ojca Joego Jacksona[127].
Uroczystości żałobne [edytuj]

7 lipca 2009 w Hall of Liberty w Forest Lawn Memorial Park na Hollywood Hills odbyła się prywatna ceremonia żałobna dla rodziny Jacksonów. Następnie, wykonana ze złota trumna Michaela Jacksona została przewieziona do Staples Center, gdzie odbyła się publiczna ceremonia pożegnalna[128]. W hali tej Jackson przeprowadzał próbne występy na dwa dni przed swoją śmiercią[129].

Ciało przechowywane w przycmentarnej chłodni zostało złożone do grobu 3 września na cmentarzu Forest Lawn w Los Angeles[130].
Wpływ [edytuj]
Pomnik Michaela Jacksona w Eindhoven (Holandia) promujący album HIStory

Jako największa gwiazda od czasów Elvisa Presleya[29] Michael Jackson wywarł wielki wpływ na muzykę i kulturę świata, przełamując wiele barier społecznych i torując drogę nowoczesnej muzyce pop oraz pojęciu nowoczesnej gwiazdy muzyki pop we własnym kraju[131].

Określano go jako "ogromnie ważną postać w historii pop-kultury"[132], osobę wywierającą "gigantyczny wpływ"[131] i, mimo że pod koniec życia rzadko pojawiał się w mediach, pozostawał jedną z najpopularniejszych gwiazd muzycznych. Może też o tym świadczyć wyprzedanie w ciągu kilku godzin 750 tys. biletów na cykl 50 planowanych koncertów[133].

Michael Jackson dał się poznać jako artysta tworzący w wielu stylach muzycznych, który również współpracował z innymi gwiazdami sceny muzycznej, pojawiając się na ich płytach i koncertach, bądź – nagrywając własne albumy – samemu zapraszając gości. Wywarł wpływ na całe pokolenia wykonawców hip-hopu, popu i R&B, m.in. Mariah Carey[134], Ushera[135], Britney Spears[134], Justina Timberlake'a[136], Chrisa Browna[137] i wielu innych.
Teledyski i MTV [edytuj]

Michael Jackson był pierwszym artystą, który zwykły teledysk podniósł do rangi sztuki[131], ustanawiając nowy rodzaj opowiadającego historię mini-filmu, w którym muzyce i śpiewowi towarzyszą układ taneczne. Ten rodzaj teledysku zdominował gatunek do dziś. Pojęcie mini-filmu – zapoczątkowane przez "Thrillera" w 1983, ale widoczne również w innych teledyskach Jacksona, jak "Ghosts", "Bad", "Smooth Criminal" czy "Remember the Time" – pozostało w znacznej mierze zarezerwowane tylko dla niego; scena zespołowego tańca z "Thrillera" była też jednak odtwarzana w wielu innych miejscach, od hinduskich filmów do ceremonii ślubnych[138][139].

Głównym czynnikiem, któremu teledyski Michaela Jacksona zawdzięczają swój sukces, była stosunkowo młoda w momencie ich powstawania stacja muzyczna MTV, założona w 1981, która często umieszczała teledyski Jacksona w swojej ramówce przez całe lata 80. Aczkolwiek początkowo Jackson musiał walczyć z MTV o emisję swoich teledysków. W 1983, kiedy wydał "Billie Jean" (pierwszy teledysk z Thrillera), MTV rzadko transmitowała teledyski czarnoskórych artystów i odrzucała prośby Jacksona[140]. Prezes CBS Records, Walter Yetnikoff, postawił w związku z tym MTV ultimatum: "Puszczam wszystko co mamy, wszystkie nasze produkty. Nie zamierzam dawać wam więcej teledysków. I, [CENZURA], zamierzam publicznie powiedzieć o fakcie, że nie chcecie grać muzyki czarnego gościa"[140]. Jego twarde stanowisko i retoryka podziałały: MTV ustąpiła i zaczęła transmitować "Billie Jean", zapoczątkowując owocną współpracę z Jacksonem na długie lata. Kiedy 14-minutowy "Thriller" pojawił się w grudniu 1983, MTV nadawała go dwukrotnie w ciągu godziny.

Michaelowi Jacksonowi przypisuje się stworzenie wizerunku MTV jako telewizji promującej "pionierskie teledyski, takie jak "Thriller", "Billie Jean" i "Beat It"&q


http://zapytaj.onet.pl/Category/001,004/...kst__.html
xd

[_CBS]

Aha.

Wysłane z mojego telefonu (takiego czarnego) przy użyciu tostera.

[HubPlayGames]

Siema

[Neutralny]

jaka wikipedia lol.

[Frost]

いうえおあきくけこかしすせそさちつてとたにぬねのなひふへほはみむめもま(ゆ)よやりるれろらをんー〜わ

Wysłane z mojego GT-S7560 przy użyciu Tapatalka

[Frost]

jaki rakowy watek, usuncie go

Wysłane z mojego GT-S7560 przy użyciu Tapatalka

[Kamileq17]

Żółwie (nazwa systematyczna nieustalona, zobacz niżej) – rząd owodniowców z gromady zauropsydów (Sauropsida)[1] lub według linneuszowskiej klasyfikacji rząd z gromady gadów (Reptilia). Rząd żółwi dzieli się na 2 podrzędy, 14[2] rodzin i obejmuje 328 gatunków oraz 124 podgatunki żyjące w czasach nowożytnych, tj. od 1500 roku n.e. W tym czasie wyginęło 8 gatunków oraz 2 podgatunki[3].

Charakteryzują się obecnością pancerza chroniącego cały tułów. Wśród żółwi spotyka się gatunki zarówno mięsożerne, jak i roślinożerne, wodne i lądowe. Wszystkie są jajorodne. Zapłodnienie wewnętrzne odbywa się za pomocą narządu kopulacyjnego. Żółwie, pomimo tego iż są mniej zróżnicowane morfologicznie od innych gadów, potrafiły opanować najróżnorodniejsze środowiska poczynając od mórz, a na terenach pustynnych kończąc.

Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, lecz zdecydowana większość to mieszkańcy ciepłej i umiarkowanej strefy wszystkich kontynentów oraz wysp oceanicznych i oceanów. Istnieje kilka gatunków żółwi, które zamieszkują Amerykę Północną, Europę i Australię, gdzie występuje klimat umiarkowany (mroźna zima lub bardzo gorące lato). Gatunki te potrafią przetrwać w takim klimacie, ponieważ zapadają w sen zimowy (hibernacja) lub sen letni (estywacja).

Jedynym żółwiem występującym na terenie Polski w granicach swojego naturalnego obszaru występowania jest żółw błotny. Czasem spotykane są gatunki obce polskiej faunie m.in.: żółw stepowy, żółwiak drapieżny, żółw jaszczurowaty, żółw ostrogrzbiety, żółw grecki, żółw czerwonolicy – zostały one introdukowane[4].

Dział zoologii zajmujący się żółwiami to chelonologia.

23 maja obchodzony jest Światowy Dzień Żółwia.

Spis treści [ukryj]
1 Systematyka
1.1 Nomenklatura
1.2 Taksonomia
1.3 Pochodzenie
1.4 Mieszańce
2 Budowa ciała
3 Rozmnażanie
4 Zagrożenia i ochrona
5 Obecność w kulturze
6 Przypisy
7 Bibliografia
Systematyka[edytuj]
Nomenklatura[edytuj]
W klasyfikacji linneuszowskiej jako nazwę systematyczną dla rzędu żółwi najpowszechniej stosowano w przeszłości nazwy Testudines, Testudinata i Chelonia[5]. Nazwa Chelonia została użyta dla rodzaju żółwi z rodziny Cheloniidae, a tym samym nie można stosować jej dla rzędu. Z kolei nazwa Testudines, przypisywana Linneuszowi (1758), była przez niego używana jako liczba mnoga od rodzaju Testudo, a Testudines Batsch, 1788 odnosi się nie do rzędu, lecz rodziny znanej obecnie pod nazwą Testudinidae. Nazwy Chelonii Brongniart, 1800, Testudinata Klein in Behn, 1760 oraz Testudinata Oppel, 1811 nie mogą być w zgodzie z Międzynarodowym Kodeksem Nomenklatury Zoologicznej stosowane dla rzędu – jego nazwa systematyczna pozostaje nieustalona[6].

W nomenklaturze filogenetycznej natomiast używane są nazwy Testudines Batsch, 1788, Pantestudines Joyce et al., 2004 i Testudinata Klein, 1760 – różnią się one definicjami filogenetycznymi: według przedstawionych przez Joyce'a i współpracowników (2004) nazwa Testudines odnosi się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka Chelonia mydas, Chelus fimbriatus i gatunków typowych wszystkich wyróżnianych przez autora 14 „rodzin” oraz wszystkich jego potomków, Pantestudines – do kladu obejmującego zwierzęta bliżej spokrewnione z Chelonia mydas niż z ptakami, krokodylami, lepidozaurami lub ssakami, a Testudinata – do kladu pochodzącego od pierwszego przedstawiciela mającego w pełni wykształcony pancerz homologiczny z obecnym u Chelonia mydas[7].

Taksonomia[edytuj]
Osobny artykuł: systematyka żółwi.
Rząd: Testudines (choć zobacz wyżej)
Obecnie w obrębie rzędu wyróżnia się dwa podrzędy, a w nich w sumie 14 rodzin.

Podrząd: żółwie bokoszyjne (Pleurodira)
żółwie wężoszyjne, matamatowate (Chelidae)
pelomeduzowate (Pelomedusidae)
(Podocnemididae[2])
Podrząd: żółwie skrytoszyjne (Cryptodira)
żółwie morskie (Cheloniidae)
żółwie skórzaste (Dermochelyidae)
skorpuchowate (Chelydridae)
żółwie dwupazurzaste, miękkoskórkowate (Carettochelyidae)
spłaszczkowate (Dermatemydidae)
mułowcowate (Kinosternidae)
żółwie wielkogłowe (Platysternidae)
żółwiakowate (Trionychidae)
żółwie błotne (Emydidae)
batagurowate (Geoemydidae syn. Bataguridae)
żółwie lądowe (Testudinidae)
Z mułowcowatych czasami wydzielana jest rodzina Staurotypidae – krzyżopiersiowate[8].

Pochodzenie[edytuj]
Żółwie pojawiły się prawdopodobnie na przełomie paleozoiku i mezozoiku, ok. 255 mln lat temu, na co wskazuje datowanie molekularne (choć zobacz niżej)[9]. Już wcześniej, w środkowym permie żyli ich domniemani przodkowie, roślinożerne parejazaury (Pareiasauria). Paleontolodzy nie odnaleźli jednak form pośrednich, które łączyłyby je z prymitywnymi gadami z karbonu. Ze względu na czaszkę bez otworów skroniowych żółwie tradycyjnie traktowano jako przedstawicieli Anapsida[10] – co wspierają też niektóre nowsze analizy[11] – lub, rzadziej, za lepidozauromorfy[12]. Praktycznie wszystkie analizy molekularne wskazują, że żółwie to diapsydy, które utraciły otwory skroniowe. Na podstawie analizy sekwencji mikroRNA zasugerowano bliskie pokrewieństwo żółwi z lepidozaurami[13], jednak wyniki tych badań zostały skrytykowane[14][15], a niemal wszystkie pozostałe badania molekularne łączą żółwie z archozaurami[16][17][18][9][14][15]. Dopiero stosunkowo niedawno dostrzeżono pewne cechy morfologiczne, takie jak budowa kości bocznoklinowej u wczesnych żółwi i Archosauriformes[19], które wspierają hipotezę o bliskim pokrewieństwie żółwi i archozaurów. Również niektóre inne cechy mogą stanowić synapomorfie łączące te dwa klady[20][19].

Do niedawna najstarszym odkrytym żółwiem był pochodzący z późnego triasu Proganochelys quenstedti (= Triassochelys dux), długości ok. 1 m. Szczątki zostały odnalezione w Niemczech, a ich wiek oszacowano na 204-206 mln lat. Jednak nie można go uznać za przedstawiciela współczesnych żółwi, gdyż miał jeszcze drobne zęby na podniebieniu, a jedynie szczęki były bezzębne. Nie mógł też chować głowy do wnętrza pancerza – kark chroniły kostne kolce. Uważa się go za przedstawiciela wymarłej linii (podrząd Proganochelydia). W jurze i kredzie były już liczne i pospolite oraz miały typową żółwią postać. Obecnie żółwie są uważane za żywe skamieniałości ze względu na prymitywne cechy budowy ciała, a zwłaszcza brak dołów skroniowych, oraz zachowanie ogólnego planu budowy ciała przez setki milionów lat.

W 2008 na terenach południowo-zachodnich Chin znaleziono mierzące ok. 40 cm długości i dobrze zachowane szczątki należące do gatunku Odontochelys semitestacea. Nazwa wzięła się stąd, że znaleziony osobnik miał zęby, których współczesne żółwie nie mają, a co najistotniejsze, był tylko częściowo opancerzony. Odontochelys semitestacea jest pierwszym znanym nauce osobnikiem pokrytym pancerzem tylko w części. Niekompletny był jego grzbietowy fragment pancerza, karapaks. Odontochelys miał za to w pełni rozwinięty plastron, stanowiący dolną brzuszną część pancerza. Potwierdza to, że uformował się on w pierwszej kolejności. Te dwie cechy, zdaniem naukowców, dowodzą, że zwierzę żyło w wodzie, a plastron pełnił funkcję tarczy obronnej przed atakami drapieżników od spodu. Odkrycie potwierdza też tezę, że grzbietowa część pancerza powstała w wyniku przekształcenia żeber i kręgosłupa, a nie ze skóry, jak zakładała dotychczas jedna z teorii. Znalezione w Chinach szczątki wydłużają historię istnienia żółwi na Ziemi o dalszych kilkanaście milionów lat[21].

Największe znalezione jak dotąd szczątki żółwia należą do późnokredowego żółwia morskiego Archelon z Ameryki Północnej, którego szkielet mierzy około 4,5 m długości od dzioba do ogona. Rozpiętość płetwiastych przednich kończyn wynosiła ok. 5,25 m, a masa ciała jest szacowana na ponad 2200 kg. Niewiele mniejszym jest plioceński żółw Stupendemys geographicus należący do rodziny żółwi pelomeduzowatych. Jego skamieniałości odkopano w Wenezueli. Zamieszkiwał południowoamerykańskie rzeki 3 miliony lat temu i mógł mierzyć do 3 m długości i ważyć 2 tony.

Mieszańce[edytuj]
Zdarza się, iż z dwóch gatunków z rodziny batagurowatych (Geoemydidae) rodzi się hybryda, większość takich samców jest niepłodna (podczas gdy wszystkie samice są w pełni płodne), na wolności można spotkać tylko pojedyncze osobniki, natomiast w hodowlach na terenie Azji często spotykane.

„Mauremys” × iversoni (Pritchard & Mccord, 1991) – Mauremys mutica x Cuora trifasciata
Cuora serrata (Iverson & Mccord, 1992) – Pyxidea mouhotii x Cuora galbinifrons
Ocadia philippeni (McCord & Iverson, 1992) – Ocadia sinensis x Cuora trifasciata
„Ocadia” × glyphistoma (McCord & Iverson, 1994) – Ocadia sinensis x Mauremys anamensis
„Mauremys” × pritchardi (McCord, 1997) – Mauremys mutica x Chinemys reevesi
W środowisku naturalnym znaleziono również mieszańce gatunków Pseudemys nelsoni i Pseudemys concinna[22].

Budowa ciała[edytuj]

1. Czaszka 2. Kręgi szyjne 3. Łopatki 4. Kość ramieniowa 5. Kość łokciowa 6. Kość promieniowa 7. Pierwszy palec 8. Trzeci palec 9. Piąty palec 10. Kręgi klatki piersiowej 11. Plastron 12. Kość biodrowa 13. Kręgi ogonowe 14. Kość strzałkowa 15. Kość piszczelowa

1. Oczy 2. Tarczka karkowa 3. Tarczki kręgowe 4. Tarczki żebrowe 5. Tarczki brzeżne 6. Tarczki nadogonowe 7. Głowa 8. Kończyny przednie 9. Karapaks 10. Pazury 11. Kończyny tylne 12. Ogon 13. Przełyk 14. Tchawica 15. Płuca 16. Serce 17. Żołądek 18. Wątroba 19. Jelita 20. Pęcherz moczowy 21. Odbytnica 22. Kloaka 23. Odbyt
Są jedynymi kręgowcami z zewnętrznym szkieletem, którego grzbietowa część – karapaks powstała z przekształcenia żeber i ościstych wyrostków kręgów w kostne płyty. Dolną brzuszną część pancerza – plastron stanowi zmodyfikowany obojczyk i żebra brzuszne. Zarysy kości nie odpowiadają dokładnie tym z tarczek. Tak więc ciało pokryte jest dwuwarstwowym pancerzem, złożonym z szeregu płytek kostnych, pokrytych z zewnątrz rogowymi tarczkami, których liczba zwykle wynosi 4 a rzadziej 5 par leżących po przeciwnych stronach nieparzystych tarcz kręgowych. Niekiedy zamiast twardego pancerza występuje gładka i miękka skóra. Po bokach ciała karapaks łączy się z plastronem przy pomocy spojenia zwanego mostem, który może być miękki lub sztywny. Niektóre gatunki mają plastron zawieszony na zawiasach, dzięki którym mogą ciasno domykać go do reszty pancerza.
Żółwie to zwierzęta zmiennocieplne (ektotermiczne), związane jest to termoregulacją organizmu tych zwierząt. Mają niską przemianę materii, a co za tym idzie ilość wytwarzanego ciepła w tym procesie jest mała. Optimum termiczne dla żółwi wynosi od ok. 25 °C do ok. 35 °C, zatem temperatura otoczenia jest niezwykle ważnym czynnikiem funkcjonowania organizmu tych zwierząt. Przypuszcza się również, że kolor karapaksu ma znaczenie dla poszczególnych gatunków, w zależności od miejsca ich występowania. Żółwie zamieszkujące w strefie umiarkowanej mają ciemny karapaks, ponieważ jak wiadomo ciemny kolor lepiej pochłania ciepło, natomiast żółwie zamieszkujące strefy tropikalne przeważnie mają jasny kolor karapaksu, który odbija promienie słoneczne.
W przeciwieństwie do pozostałych owodniowców (gadów, ptaków, ssaków) mają pierwszy krąg (atlas) z trzonem, co ogranicza obroty czaszki (u pozostałych – atlas jest pierścieniowaty, a jego trzon przyrasta do następnego kręgu, obrotnika i tworzy oś obrotu czaszki).
W przeciwieństwie do jakiegokolwiek innego zwierzęcia na ziemi biodro i łopatki są wewnątrz ich żeber. Dzięki takiej budowie mogą (z wyjątkiem żółwi morskich) wciągać głowę, kończyny i ogon do wnętrza pancerza. Ogon jest raczej krótki i spiczasty.
Mają rogowy dziób, w którym zamiast zębów (z wyjątkiem kilku wygasłych form) są ostre rogowe listwy na krawędziach szczęki i żuchwy, które u gatunków mięsożernych są ostre jak noże a działają jak nożyce, natomiast u gatunków roślinożernych ich zewnętrzne krawędzie są ząbkowane co ułatwia im odgryzanie twardych, zdrewniałych części roślin.
Czaszka typu anapsydalnego (brak dołów skroniowych).
Ruchy żeber podczas oddychania są u żółwi niemożliwe, dlatego mięśnie brzuszne przejęły rolę zwiększania i zmniejszania objętości klatki piersiowej.
U żółwi wodnych są dobrze unaczynione kloaka i gardło, co pozwala na pobieranie tlenu z wody i długotrwałe zanurzenie żółwia.
Zapłodnienie jest wewnętrzne do czego służy wprowadzający organ, wypuklany ze steku (jak u niektórych ptaków).
Wszystkie są jajorodne, samice kopią tylnymi odnóżami dołki w gruncie, gdzie znoszą jaja.
Mają rozdzielone i ruchome powieki, nie mają otworów usznych, błon bębenkowych i ucha środkowego[23]. Szpara kloakalna jest ustawiona wzdłużnie, pęcherz moczowy znajduje się pod stekiem. Mają gruczoły kloakalne pełniące rolę gruczołów wonnych oraz gruczoły solne znajdujące się w jamie nosowej.
Rozmnażanie[edytuj]

Wykluwający się żółw, prawdopodobnie Testudo marginata
Wszystkie żółwie są jajorodne i składają jaja (zwapniała skorupka jest zmineralizowana aragonitem, a nie kalcytem jak u krokodyli i ptaków) na lądzie. Najpierw wygrzebują w ziemi jamy pełniące rolę komór lęgowych. Jaja pod wpływem ciepła słonecznego nagrzewającego grunt przechodzą proces inkubacji. Żółwiki wydostają się z jajek za pomocą tzw. zęba jajowego znajdującego się z przodu górnej szczęki. Jest to zgrubienie skórne, które znika po kilku miesiącach. Po wykluciu małe żółwiki wyglądają jak miniatury dorosłych i od razu są samodzielne. Ich pancerz jest jeszcze dość miękki i twardnieje z czasem. W pierwszych chwilach po wyjściu z komór instynktownie szukają kryjówki, są bowiem narażone na ataki wielu zwierząt, a szczególnie ptaków. U wielu gatunków żyjących w zimniejszym klimacie młode po wykluciu się z jaj spędzają zimę w komorach lęgowych i opuszczają je dopiero wiosną. Liczba składanych jaj zależy od gatunku i waha się w przedziale od kilku (mniejsze gatunki) do ok. 150 (duże gatunki).

U żółwi występuje termiczna determinacja płci, czyli płeć młodych zależy od temperatury w jakiej rozwijały się jaja. W większości przypadków u żółwi określone są dwie temperatury, wyższa temperatura indukuje samice, niższa natomiast powoduje wyklucie się jedynie samców, temperatury pośrednie powodują, że na świat przychodzą osobniki obu płci. Wybierając na złożenie jaj miejsca suche i cieplejsze lub wilgotniejsze i chłodniejsze, żółwice mogą wpływać na płeć swych potomków[24].

Zagrożenia i ochrona[edytuj]
Osobny artykuł: Żółwie pod ochroną.

Jeszcze niedawno urządzano polowania na żółwie zielone

Żółw morski zaplątany w sieć rybacką

Żółwie sprzedawane nielegalnie na targu

Jaja żółwie umieszczane w wylęgarni w Bentocie, południowa Sri Lanka
W naturze żółwie dzięki swym pancerzom przetrwały miliony lat, ale obecnie największym ich wrogiem jest człowiek. Całe populacje żółwi są odławiane ze środowiska naturalnego, by mogły stać się żywymi zabawkami w naszych domach. Mięso i jaja tych zwierząt do dzisiaj w Ameryce Południowej i Azji Południowo-Wschodniej stosowane są w celach konsumpcyjnych. W Europie obecnie żółwie są tzw. tabu pokarmowym, ale żółw błotny niegdyś uchodził za przysmak postny. Żółwie morskie i żółwie z wysp Galapagos były zabierane na statki przez żeglarzy jako „żywe konserwy” (żółw może wytrzymać długi czas bez jedzenia i picia). Słynną potrawą była zupa żółwiowa przyrządzana z żółwi morskich. Żółw szylkretowy był zabijany dla szylkretu, z którego wyrabiano grzebienie, spinki i biżuterię. Jeszcze niedawno jaja żółwi służyły do produkcji kremów kosmetycznych i olejków. W chwili obecnej wiele państw oraz organizacji pozarządowych prowadzi monitoring (Stowarzyszenie na rzecz Przetrwania Żółwi) oraz reintrodukcję gatunków żółwi, które najbardziej ucierpiały w wyniku działalności człowieka. Przykładem takiej działalności jest Fundacja Darwina[25] zajmująca się m.in. rozmnażaniem żółwi zamieszkujących wyspy Galapagos.

W 1989 roku Polska ratyfikowała Konwencję o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych, czyli Konwencję Waszyngtońską CITES[26], która weszła w życie w 1990 roku. Wraz z przystąpieniem do Unii Europejskiej obowiązuje nas również prawo unijne. W celu ochrony ginących gatunków zwierząt zamieszkujących teren Unii Europejskiej został wdrożony program Natura 2000[27], którego podstawą jest Dyrektywa Siedliskowa[28]. W Polsce program Natura 2000 obejmuje m.in. rodzimy gatunek: żółwia błotnego (Emys orbicularis). Żółw ten na terenie Polski jest również objęty ścisłą ochroną na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną[29]. Jednocześnie w Polsce obowiązują rozporządzenia Unii Europejskiej w sprawie handlu dzikimi zwierzętami w tym żółwi:

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 338/97[30] (Official Journal (OJ) of the European Communities, L 61, 3 III 1997) wraz z nowelizacjami w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory poprzez reglamentację handlu nimi (wersja zaktualizowana w Rozp. 1497/2003[31]);
Rozporządzenie Komisji (WE) NR 407/2009[32] z dnia 14 maja 2009 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi – w miejsce rozporządzenia Komisji (WE) nr 318/2008[33];
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 100/2008[34] z dnia 4 lutego 2008 r. zmieniające – w odniesieniu do kolekcji próbek i niektórych formalności związanych z handlem gatunkami dzikiej fauny i flory – rozporządzenie (WE) nr 865/2006[35] ustanawiające przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady nr 338/97;
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 811/2008[36] z dnia 13 sierpnia 2008 r. zawieszające wprowadzanie do Wspólnoty okazów niektórych gatunków dzikiej fauny i flory;
Na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. (Dz.U. 2008 nr 201 poz. 1237)[37], która odnosi się do art. 64 ustawy z 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880)[38] w Polsce gatunki żółwi, które znajdują się w Załączniku A i B Rozporządzenia Rady (WE) Nr 338/97 muszą być zarejestrowane w Wydziale Ochrony Środowiska miejscowego starostwa powiatowego, w ciągu 14 dni od daty jego nabycia. Zwierzęta urodzone w niewoli powinny posiadać zaświadczenie wydane przez urzędowego lekarza weterynarii. Chcąc przewieźć przez granicę zwierzę chronione prawem, należy posiadać zezwolenie Ministra Środowiska (nakaz ten dotyczy również martwych okazów oraz wszelkich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych).

WWF Polska[39] i prowadzi akcję informacyjną „Nie kupuj żółwi z przemytu”[40].

Obecność w kulturze[edytuj]

Herb francuskiej gminy Wettolsheim

Herb niemieckiej gminy Grünheide
Dzięki swojemu wyglądowi oraz długowieczności, żółwie budziły w ludziach uznanie i podziw. Przypisywane były im również cechy ludzkie, takie jak miłość czy mądrość. Starożytni Hindusi wyobrażali sobie ziemię jako tarczę pod podporą słoni stojących na pancerzu żółwia, które wolno się obracały, tworząc dzień i noc. Legendy Indian mówiły, że kiedyś wszystkie zwierzęta mieszkały na pancerzu żółwia, a potem krab naniósł tyle piasku, że cały pancerz zasypał. W Chinach żółw Ao był podporą świata. Aztecy uznawali żółwia za symbol tchórzostwa i zdrady, natomiast chrześcijanie początkowo uważali żółwia za początek zła, jednak ostatecznie uznali go za symbol skromności małżeńskiej. W Indiach żółwiak chiński jest uważany za święte zwierzę[41].



Przypisy[edytuj]
Skocz do góry ↑ Klasyfikacja według publikacji: Michael J. Benton: Vertebrate Paleontology (3rd ed.). Oxford: Blackwell Science Ltd., 2004. ISBN 0632056371. (ang.), pozycja systematyczna zgodna z Michael S.Y. Lee. Pareiasaur phylogeny and the origin of turtles. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 120, s. 197-280, 1997. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1997.tb01279.x (ang.).
↑ Skocz do: a b Pozycja filogenetyczna według W. G. Joyce, J. F. Parham, J. A. Gauthier. Developing a protocol for the conversion of rank-based taxon names to phylogenetically defined clade names, as exemplified by turtles. „Journal of Paleontology”. 78(5), s. 989-1013, 2004. DOI: 10.1666/0022-3360(2004)078[0989APFTC]2.0.CO;2.; A Georges. A phylogeny for side-necked turtles (Chelonia: Pleurodira) based on mitochondrial and nuclear gene sequence variation. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 67, s. 213-246, 1998. DOI: 10.1111/j.1095-8312.1999.tb01862.x (ang.).
Skocz do góry ↑ Turtle Taxonomy Working Group [Rhodin AGJ, van Dijk PP, Iverson JB, Shaffer HB]: Turtles of the world, 2010 update: annotated checklist of taxonomy, synonymy, distribution, and conservation status. W: Rhodin AGJ, Pritchard PCH, van Dijk PP, Saumure RA, Buhlmann KA, Iverson JB, Mittermeier RA (red.): Conservation Biology of Freshwater Turtles and Tortoises: A Compilation Project of the IUCN/SSC Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group. Chelonian Research Monographs No. 5, 2010, s. 000.85–000.164. (ang.)
Skocz do góry ↑ Gatunki obce w Polsce (pol.).
Skocz do góry ↑ Timothy J. Hunt. The Ordinal Name for Tortoises, Terrapins and Turtles. „Herpetologica”. 14 (3), s. 148–150, 1958 (ang.).
Skocz do góry ↑ Alain Dubois, Roger Bour. The distinction between family-series and class-series nomina in zoological nomenclature, with emphasis on the nomina created by Batsch (1788, 1789) and on the higher nomenclature of turtles. „Bonn zoological Bulletin”. 57 (2), s. 149–171, 2010 (ang.).
Skocz do góry ↑ Walter G. Joyce, James F. Parham, Jacques A. Gauthier. Developing a protocol for the conversion of rank-based taxon names to phylogenetically defined clade names, as exemplified by turtles. „Journal of Paleontology”. 78 (5), s. 989–1013, 2004. DOI: 10.1666/0022-3360(2004)078[0989APFTC]2.0.CO;2 (ang.).
Skocz do góry ↑ Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
↑ Skocz do: a b Ylenia Chiari, Vincent Cahais, Nicolas Galtier, Frederic Delsuc. Phylogenomic analyses support the position of turtles as the sister group of birds and crocodiles (Archosauria). „BMC Biology”. 10: 65, 2012. DOI: 10.1186/1741-7007-10-65 (ang.).
Skocz do góry ↑ Olivier Rieppel. Turtle origins. „Science”. 283 (5404), s. 945–946, 1999. DOI: 10.1126/science.283.5404.945 (ang.).
Skocz do góry ↑ Tyler R. Lyson, Gabe S. Bever, Bhart-Anjan S. Bhullar, Walter G. Joyce, Jacques A. Gauthier. Transitional fossils and the origin of turtles. „Biology Letters”. 6 (6), s. 830–833, 2010. DOI: 10.1098/rsbl.2010.0371 (ang.).
Skocz do góry ↑ Oliver Rieppel, Michael deBraga. Turtles as diapsid reptiles. „Nature”. 384, s. 453–455, 1996. DOI: 10.1038/384453a0 (ang.).
Skocz do góry ↑ Tyler R. Lyson, Erik A. Sperling, Alysha M. Heimberg, Jacques A. Gauthier, Benjamin L. King, Kevin J. Peterson. MicroRNAs support a turtle + lizard clade. „Biology Letters”. 8 (1), s. 104–107, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.0477 (ang.).
↑ Skocz do: a b Nicholas G. Crawford, Brant C. Faircloth, John E. McCormack, Robb T. Brumfield, Kevin Winker, Travis C. Glenn. More than 1000 ultraconserved elements provide evidence that turtles are the sister group of archosaurs. „Biology Letters”. 8 (5), s. 783–786, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2012.0331 (ang.).
↑ Skocz do: a b Daniel J. Field, Jacques A. Gauthier, Benjamin L. King, Davide Pisani, Tyler R. Lyson i Kevin J. Peterson. Toward consilience in reptile phylogeny: miRNAs support an archosaur, not lepidosaur, affinity for turtles. „Evolution & Development”. 16 (4), s. 189–196, 2014. DOI: 10.1111/ede.12081 (ang.).
Skocz do góry ↑ Rafael Zardoya, Alex Meyer. Complete mitochondrial genome suggests diapsid affinities of turtles. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 95 (24), s. 14226–14231, 1998. PMCID: PMC24355 (ang.).
Skocz do góry ↑ Yoshinori Kumazawa, Mutsumi Nishida. Complete mitochondrial DNA sequences of the green turtle and blue-tailed mole skink: statistical evidence for archosaurian affinity of turtles. „Molecular Biology and Evolution”. 16 (6), s. 784–792, 1999. PMID: 10368956 (ang.).
Skocz do góry ↑ Shen Xingxing, Liang Dan, Wen Junzhi, Zhang Pent. Multiple genome alignments facilitate development of NPCL markers: A case study of tetrapod phylogeny focusing on the position of turtles. „Molecular Biology and Evolution”. 28 (12), s. 3237–3252, 2011. DOI: 10.1093/molbev/msr148. PMID: 21680872 (ang.).
↑ Skocz do: a b Bhart-Anjan S. Bhullar, Gabe S. Bever. An archosaur-like laterosphenoid in early turtles (Reptilia: Pantestudines). „Breviora”. 518, s. 1–11, 2009. DOI: 10.3099/0006-9698-518.1.1 (ang.).
Skocz do góry ↑ Olivier Rieppel. Turtles as diapsid reptiles. „Zoologica Scripta”. 29 (3), s. 199–212, 2000. DOI: 10.1046/j.1463-6409.2000.00039.x (ang.).
Skocz do góry ↑ Li Chun, Wu Xiaochun, Oliver Rieppel, Wang Liting, Zhao Lijun. An ancestral turtle from the Late Triassic of southwestern China. „Nature”. 456, s. 497–501, 2008. DOI: 10.1038/nature07533 (ang.).
Skocz do góry ↑ Aleksandra Maluta: Żółwie wodno-lądowe. Hodowla i choroby. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Hoża” Spółdzielnia Pracy, 2005. ISBN 83-85038-97-3.
Skocz do góry ↑ Żółwie prawdopodobnie odbierają dźwięki o niskiej częstotliwości od 20 do 1000 Hz, ale nie są w stanie określić kierunku z jakiego pochodzą te dźwięki (tzw. głuchota ośrodkowa).
Skocz do góry ↑ Henryk Szarski: Mechanizmy ewolucji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 105. ISBN 83-01-06494-3.
Skocz do góry ↑ Fundacja Darwina (ang.).
Skocz do góry ↑ Współpraca międzynarodowa. Umowy wielostronne. mos.gov.pl. [dostęp 2013-07-03].
Skocz do góry ↑ Natura 2000 (pol.).
Skocz do góry ↑ Dyrektywa Rady 92/43/EWG (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Rady (WE) Nr 338/97 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1497/2003 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 407/2009 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 318/2008 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 100/2008 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 865/2006 (pol.).
Skocz do góry ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 811/2008 (pol.).
Skocz do góry ↑ Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2008 r. Nr 201, poz. 1237
Skocz do góry ↑ Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880
Skocz do góry ↑ WWF Polska (pol.).
Skocz do góry ↑ Akcja „Nie kupuj żółwi z przemytu”.
Skocz do góry ↑ Żółw w mitach i kulturze (pol.).
Bibliografia[edytuj]